فن شناسی و آسیب شناسی تزیینات موسوم به "پته" زیر گنبد سلطانیه

بنای با شکوه گنبد سلطانیه در زمان سلطان محمد اولجایتو (713-703ه ق) بنیان نهاده شد که با انواع تزیینات نفیس، مجموعه ای ارزشمند از هنرهای دوره ی ایلخانی است. از ویژگی های این بنا اجرای تزیینات در لایه های مختلف بر روی سطوح داخلی است که تزیینات گچ بریِ با واسطه ی پارچه موسوم به "پته" یکی از این تزیینات به شمار می رود. هدف کلی تعیین شده در این پژوهش، فن شناسی و آسیب شناسی این نوع تزیین می باشد که می کوشد ضمن تعیین جنس مواد به کار رفته در تزیین و بررسی تکنیک ساخت و نصب آن، علت استفاده از این نوع تزیین در بنا را مشخص کرده و عوامل آسیب رسان به آن را شناسایی کند. در راستای دست یابی به این هدف از ابزار های گردآوری اطلاعات نظیر منابع مطالعاتی کتابخانه ای، پژوهش های آزمایشگاهی (روش آنالیز دستگاهی) و مطالعات میدانی- تجربی استفاده می گردد. به دلیل ناشناخته بودن این نوع تزیین، علاوه بر منابع کتابخانه ای، جمع آوری اطلاعات به صورت نمونه گیری و مطالعه مستقیم بر روی اصل تزیین نیز انجام شد که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، نتایج به دست آمده مورد بررسی قرار گرفت. پس از مطالعات انجام شده بر روی تزیین، جنس پارچه از نوع الیاف گیاهی و از ترکیب کتان و پنبه، نوع گچ مصرفی از نوع کشته و تکنیک ساخت آن نیز روش قالبی تشخیص داده شد. همچنین احتمالاً دلیل استفاده از این نوع تزیین، کمبود زمان بوده است. از مهم ترین عوامل موثر در آسیب به این تزیین، ناهمگونی مواد استفاده شده در تزیین، ضعف تکنیک ساخت و نقش رطوبت و جانوران شناخته شدند.