مقایسه تطبیقی تأثیر اجزاء مخارج دولتی بر رفاه اجتماعی در منتخبی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه (1996-2010)

امروزه اهدافی نظیر تحول اقتصادی، تأمین رفاه اجتماعی، توسعه ساختاری، توسعه زیر بنایی و زمینه سازی برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی با بهره گیری از مخارج دولتی، به یکی از اهداف اصلی کشورها تبدیل شده است که موجب بازبینی دوباره نقش دولت در سراسر جهان شده است. در این راستا، دولت ها با استفاده از فرایند بودجه ریزی و برنامه ریزی، در دستیابی به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت و با تفکیک اهداف و تخصیص منابع و امکانات موجود بین برنامه ها و فعالیت های مختلف، می کوشند تا زمینه های تحقق اهداف یاد شده را مهیا سازند.اما مسئله ای که در این میان مطرح است نحوه اثرگذاری مخارج دولت بررفاه اجتماعی است. با توجه به اینکه در حالت کلیممکن است مخارج دولت تأثیرگذاری لازم بر رفاه اجتماعی را نداشته باشد، باید تأثیر مخارج دولت بر رفاه اجتماعی به تفکیک اجزاء آن مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا این پژوهش با استفاده از رهیافت داده های تابلویی، به بررسی و مقایسه تأثیر اجزاء مخارج دولتی بر رفاه اجتماعی در کشور های توسعه یافته ی نروژ، استرالیا، نیوزلند، کانادا، سوئیس، دانمارک، ایسلند و ایرلند و کشورهای در حال توسعه شامل ایران، اندونزی، تایلند، چین، مصر، پاکستان، هند و فیلیپین در طی دوره زمانی 2010-1996 می پردازد. مدل مورد استفاده در این مطالعه، الهام گرفته از مدل گومن (2005) می باشد. که در این پژوهش شاخص توسعه انسانی به عنوان نماینده رفاه اجتماعی متغیر وابسته مدل است و مخارج امور عمومی، اجتماعی، اقتصادی، دفاعی و درآمد سرانه با وقفه متغیرهای مستقل مدل را تشکیل می-دهند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می هد که مخارج امور عمومی، اجتماعی و اقتصادی در کشورهای توسعه یافته بر رفاه اجتماعی تأثیر مثبت داشته اند اما از نظر آماری تنها مخارج امور اجتماعی تأثیر معنی داری بر رفاه اجتماعی دارد. نتایج به دست آمده برای کشورهای در حال توسعه نشان دهنده تأثیر مثبت و معنی دار مخارج امور عمومی و امور اقتصادی بر رفاه اجتماعی این کشورها است اما ضریب مخارج امور اجتماعی علیرغم مثبت بودن آن از نظر آماری معنی دار نشده است. همچنین نتایج این تحقیق نشان می هد که مخارج امور دفاعی در هر دو گروه از کشورها تأثیر منفی و معنی داری بر رفاه اجتماعی دارد. نتایج فوق بیانگر این موضوع می باشد که ترکیب مخارج دولت دارای اثرات مهمی بر روی رفاه اجتماعی هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه می باشد. بنابراین دولت ها می توانند بدون اینکه مقدار مخارج شان را افزایش دهند (بدون بزرگتر شدن دولت در اقتصاد)، از طریق تخصیص بهینه مخارج بین بخش ها و امور مختلف اثرگذاری مثبت خود را بر روی رفاه اجتماعی افزایش دهند.