پیشبینی خشکسالی برای مدیریت بهینه بهره برداری از منابع آب مطالعه موردی استان خراسان شمالی

هر ساله بخش نسبتاً وسیعی از ایران شاهد وقوع خشکسالی است، با این حال با برنامه ریزی و مدیریت مناسب می توان خسارت وارده ناشی از آن در بخش کشاورزی را کاهش داد. این برنامه ریزی و سرمایه گذاری در بخش های مختلف به ویژه کشاورزی، نیازمند اطلاع دقیق از آب و هوای منطقه، وضعیت چگونگی پدیده خشکسالی درگذشته، حال و همچنین آینده منطقه می باشد. هدف اصلی این مطالعه پیش بینی خشکسالی شهرستان بجنورد برای مدیریت بهینه منابع آب و بررسی اثرات آن بر تولید محصولات کشاورزی این شهرستان است.آمار و اطلاعات مورد نیاز برای پیش بینی خشکسالی از ایستگاههای هواشناسی سینوپتیک موجود و پیش بینی اطلاعات تعیین الگوی کشت از سازمان جهاد کشاورزی شهرستان بجنورد(مدیریت برنامه ریزی) در سال زراعی 1391 جمع آوری گردید. بررسی و تجزیه و تحلیل داده های بارش و تعیین دوره های خشکسالی برای زمان گذشته و حال به کمک شاخص خشکسالی spi با استفاده از نرم افزار dip انجام شد. به منظور بررسی اثرات خشکسالی بر بخش کشاورزی رابطه میان بارش و درآمد که اثرات کاهش میزان بارش بر عملکرد محصول و در نتیجه کاهش درآمد کشاورزبررسی گردید، در این بخش همچنین خسارت های ناشی از خشکسالی دربخش کشاورزی نیز تعیین گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که مرطوب ترین و خشک ترین سالها، به ترتیب، سالهای 71-1370 و68-1367بوده است. در طی دوره آماری، منطقه مورد مطالعه مجموعاً 10 سال مرطوب و 11 سال خشک را پشت سر گذاشته است. همچنین شدیدترین خشکسالی مربوط به زمستان 1379 با میزان spi تجمعی 2.85- وخفیف ترین خشکسالی مربوط به پاییز 1386 با میزان spi تجمعی 0.54- می باشد براساس بررسی های بعمل آمده حدود 60 درصد از سطح زیر کشت آبی به غلات (گندم و جو ) اختصاص یافته است که علت این امر در انطباق فصل رشد این محصولات با رژیم آبدهی رودخانه ها می باشد. سازگاری محصولات به شرایط اقلیمی، آب و خاک منطقه عامل دیگری است که موجب قبول الگوی کشت منطقه در بین کشاورزان شده است. .