طراحی مسکن در منطقه حاشیه نشین دارک اصفهان

حاشیه نشینی و مسکن حاشیه نشینان موضوعی است که همواره از جانب متخصصان در حیطه های مختلف از جمله جعرافیا و برنامه ریزی شهری، شهرسازی، جامعه شناسی، اقتصاد و علوم اجتماعی مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد. اما خلا مطالعات راهبردی باعث شده این مطالعات تئوری کمتر به راهکاری عملی در جهت بهبود وضعیت مسکن حاشیه نشینان مبدل شود. از طرف دیگر تهیه مسکن با استاندارد های شهری از توان این قشر خارج خواهد بود. استفاده از بودجه عمومی برای این کار نیز علاوه بر اینکه فشار اقتصادی بالایی را بر شهر وارد خواهد کرد باعث رشد و گسترش حاشیه نشینی خواهد بود. از طرفی بی توجهی به آن نیز نمی تواند مسائل و مشکلات ناشی از وجود چنین مناطقی را رفع نماید. در این میان استفاده از راهکارهایی که خود حاشیه نشینان برای دستیابی به سرپناه مورد استفاده قرار داده اند می تواند به عنوان راهبردی در تهیه یا اصلاح مسکن برای این قشر مورد توجه قرار گیرد. ساخت تدریجی خانه، کاهش سطح خانه به طرق مختلف، استفاده از مصالح دست دوم برای ساخت مسکن نمونه ای از این راهکار هاست که قشر حاشیه نشین برای تامین سرپناه ارزان قیمت به آن دست یافته است. این در حالی ست که استفاده از بودجه های دولتی نیازمند منابع مالی بسیار زیاد است. همچنین روزانه حجم بالایی از مصالح کهنه ساختمانی به زباله دآنهای شهری وارد می شوند که مسائل و مشکلات زیست محیطی را برای شهر به همراه دارد. هدف این پژوهش دستیابی به راهکار هایی جهت ساخت خانه در منطقه حاشیه نشین دارک اصفهان متناسب با شرایط و امکانات موجود در آن. این خانه می بایست منطبق بر ساختار اقتصادی ساکنان این مناطق بوده و همچنین به وسیله امکانات محدود ساخت و ساز نظیر نیروی انسانی، ابزار و مصالح موجود امکان اجرای آن وجود داشته باشد. در واقع این پژوهش سعی دارد راهکارهای بهبود وضعیت مسکن حاشیه نشینان را در خود مناطق حاشیه نشین جست و جو نماید. به عبارت دیگر سعی می شود با استفاده از توانمندی های موجود در سکونتگاه های غیر رسمی بدون نیاز به سرمایه های دولتی در راستای بهبود وضعیت مسکن در این مناطق حرکت کرد. در این میان با دیدی مثبت گرا می توان فرصت هایی را یافت که هم شهر و هم حاشیه نشینان از آنها سود برند. برای مثال استفاده از مصالح دست دوم حاصل از تخریب های شهری در ساخت خانه های حاشیه نشینان از این گونه فرصت ها است. به عبارت دیگر با تمرکز بر این دو جریان شهری و بررسی موانع و مشکلات هریک از آنها، این مقاله سعی دارد ایجاد سازو کاری شهری را در جهت استفاده از مصالح ساختمانی دست دوم در ساخت خانه های حاشیه ای مورد بررسی و امکان سنجی قرار دهد. برای نیل به این اهداف پاسخ به این سوال الزامی است که چگونه میتوان برای منطقه حاشیه نشین دارک اصفهان خانه ای طراحی کرد که با شرایط اقتصادی و امکانات موجود ساخت وساز به راحتی قابل اجرا باشد؟ بدین منظور پاسخ به این سوال ضروری است که: الف) شرایط اقتصادی و امکانات موجود در این منطقه چگونه است؟ ب) این خانه چگونه می تواند بر شرایط اقتصادی موجود این منطقه منطبق شود. در این راستا به واسطه مطالعات کتابخانه ای علل شکل گیری مناطق حاشیه نشین، همچنین شرایط اقتصادی حاکم برآن و تاثیرآن بر مسکن این مناطق مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین سیاست های اتخاذ شده توسط دیگر کشورها مورد بررسی قرار می گیرد و نتایج مثبت یا منفی آن و دلایل هریک گرد آوری خواهد شد. از آنجا که موضوع تعریف شده در پژوهش تا حد زیادی وابسته به شرایط محل مورد نظر است، برای حصول نتیجه مناسب مطالعات میدانی گسترده ای نیاز است. در این مرحله از مطالعات می بایست مراحل ساخت خانه ها در این مناطق، مصالح مورد استفاده، ابزار ها و نیروی فنی موجود، شناسایی شود. مطالعات میدانی در کنار مطالعات کتابخانه ای تصویر روشنی از وضعیت ساخت و ساز و شرایط حاکم برآن به دست خواهد داد که بر اساس آن می توان اولویت ها، امکانات و محدودیت ها را شناسایی کرده و از این طریق به هدف پژوهش نزدیک شد.