مدلسازی اثرات سناریوهای مختلف کاربری اراضی بر رواناب و رسوبزایی حوزه (مطالعه موردی حوزه آبخیز چهل چای)

افزایش جمعیت بشر و در نتیجه افزایش نیازهای جوامع بشری موجب استفاده بی رویه و نادرست از منابع طبیعی در سطح جهان شده است. در یک اکوسیستم طبیعی بهره برداری از زمین وایجاد تغییر در شرایط، بویژه پوشش گیاهی و کاربری اراضی آن اکوسیستم، بر پاسخ های هیدرولوژی حوزه مانند جاری شدن سیلاب و میزان فرسایش و رسوب منطقه تأثیر می گذارد. لذا پیش بینی اثرات تغییر کاربری در آینده بر سیلاب و رسوب می تواند راهگشای حل این مسئله باشد. در این تحقیق ابتدا جهت بررسی تغییر کاربری اراضی حوزه آبخیز چهل چای که از دو کاربری اراضی جنگل و زراعت تشکیل شده است، با استفاده از تصاویر ماهواره ای mss ،tm و etm+ ماهواره لندست در دوره های (1972، 1987، 2000 و 2009) نقشه های پوشش/ کاربری اراضی تهیه شد. سپس با توجه به درصد تغییرات پوشش/کاربری در گذشته، مساحت کاربری-های اراضی برای سال های 2020 و 2045 پیش بینی شد. نتایج نشان دهنده کاهش مساحت جنگل به اندازه 85/25 درصد در سال 2045 نسبت به ابتدای دوره می باشد. سپس جهت بررسی تغییرات سیلاب بر اثر تغییر کاربری اراضی، پس از واسنجی و اعتبار سنجی مدل hec_hms، با استفاده داده های پوشش/کاربری اراضی سناریوی 2009 بدلیل نزدیک بودن به شرایط فعلی کاربری و هایتوگراف و هیدروگراف متناظر سال های گذشته، مقدار دبی پیک و حجم سیلاب برای هریک از سناریوهای گذشته و سناریوهای پیش بینی شده برای آینده، شبیه-سازی شد. نتایج شبیه سازی حاکی از افزایش دبی پیک به اندازه 9/13 مترمکعب بر ثانیه و حجم رواناب به اندازه 8/302 هزار مترمکعب در سال 2045 نسبت به ابتدای دوره بود. در مرحله آخر هم جهت بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر رسوب حوزه، از مدل منحنی سنجه استفاده شد. جهت این کار ابتدا مدل منحنی سنجه بهینه پس از اعمال فاکتورهای اصلاحی و محاسبه شاخص های ارزیابی انتخاب گردید. مدل بهینه، منحنی سنجه حدوسط دسته ها بود. سپس با استفاده از منحنی سنجه بهینه بدست آمده و دبی پیک شبیه سازی شده با مدلhec_hms برای هریک از سناریوها، مقدار رسوب برای هریک از سناریوها شبیه سازی شد. که نتایج نشان دهنده افزایش میزان رسوب بر اثر تغییر کاربری اراضی بود.