ارزیابی صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوته در ژنوتیپ های بومی و اصلاح شده برنج (.oryza sativa l)

به منظور ارزیابی صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوته در ارقام بومی و اصلاح شده برنج، آزمایشی در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1391 در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) به اجرا گذاشته شد. ژنوتیپ¬های برنج مورد آزمایش شامل سه رقم بومی (هاشمی، سنگ¬جو و علی¬کاظمی)، شش رقم اصلاح شده (کادوس، خزر، گوهر، سپیدرود، دیلم و درفک) و سه لاین امید بخش (831، 841 و 416) بودند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، بین ژنوتیپ¬های مورد ارزیابی از لحاظ صفات ارزیابی شده تفاوت معنی¬داری وجود داشت. نتایج نشان دادند که ارقام اصلاح شده به ویژه سه رقم خزر، کادوس و گوهر نسبت به ارقام بومی ضخامت، سطح مقطع میانگره سوم و چهارم و نسبت وزن به طول میانگره سوم و چهارم بیش¬تری داشتند. با توجه به همبستگی این صفات به ویژه همبستگی ضخامت با مقاومت به شکستگی در میانگره سوم (**818/0=r)، مقاومت به شکستگی در میانگره چهارم (**766/0=r) و مقاومت فشاری بوته (**856/0=r) و (**871/0=r)، نسبت وزن تر به طول میانگره با مقاومت به شکستگی در میانگره سوم (**845/0=r)، نسبت وزن تر به طول میانگره با مقاومت به شکستگی در میانگره چهارم (**809/0=r) و مقاومت فشاری بوته (**772/0=r) و (**754/0=r)، به نظر می¬رسد که بیش¬تر بودن این صفات در ارقام اصلاح شده نسبت به ارقام بومی، در افزایش مقاومت به شکستگی و مقاومت فشاری در نتیجه افزایش مقاومت بوته به خوابیدگی در مزرعه نقش داشته باشند. در بین ارقام مورد مطالعه به ترتیب رقم خزر، کادوس و گوهر با دارا بودن بیش¬ترین مقدار ضخامت میانگره سوم و چهارم، قطر متوسط میانگره سوم و چهارم، سطح مقطع میانگره سوم و چهارم و نسبت وزن تر به طول میانگره سوم و چهارم و به دنبال آن با داشتن بیش¬ترین مقاومت به شکستگی میانگره سوم و چهارم مقاوم¬ترین ژنوتیپ¬ها و سه رقم بومی به ترتیب سنگ¬جو، علی¬کاظمی و هاشمی با داشتن کم¬ترین مقدار ضخامت، قطر متوسط، سطح مقطع و نسبت وزن تر به طول میانگره سوم و چهارم و کم¬ترین مقاومت به شکستگی، حساس-ترین ژنوتیپ¬ها و ارقام اصلاح شده سپیدرود، درفک و دیلم و سه لاین 831، 841 و 416 ژنوتیپ¬هایی نیمه حساس در بین ارقام برنج مورد مقایسه، ارزیابی شدند.