بررسی تنوع ژنتیکی توده های طبیعی و دست کاشت گردو ایرانی با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره (ssr) در استان آذربایجان غربی

گردوی ایرانی (juglans regia l.) جزو درختان چند منظوره بوده و از نظر اقتصادی بسیار ارزشمند می باشد. مصارف مختلف گردو باعث افزایش بهره برداری از آن شده که این دخالت ها منجر به کاهش تنوع ژنتیکی گونه ها بویژه در رویشگاه اصلی آن ها می شود. بنابراین مدیریت و پایش مناسب ژنتیکی در بحث جنگلکاری و استقرار گونه ها باعث حفاظت از ذخایر ژنتیکی می شود. به دلیل اهمیت و نقش تنوع ژنتیکی در حفاظت از گونه ها، در این تحقیق تنوع ژنتیکی توده های طبیعی و دست کاشت گردو با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره، مقایسه شد. جهت انجام این مقایسه سه توده طبیعی در مناطق دره خان، دوستک و پل نژدره و سه توده دست کاشت در نزدیکی توده های طبیعی در جنوب شرق شهرستان ارومیه انتخاب شد و تنوع ژنتیکی آن ها با استفاده از 10 جفت آغازگر ریزماهواره ارزیابی گردید. شاخص های تنوع ژنتیکی شامل: تعداد آلل، تعداد آلل موثر، شاخص شانون، هتروزیگوتی مشاهده شده، هتروزیگوتی مورد انتظار، تعادل هاردی - واینبرگ، ضریب تولید مثل درون گروهی و جریان ژن در این توده ها محاسبه شد. رسم دندروگرام upgma با استفاده از ضریب تشابه dice جهت گروه بندی جمعیت ها و نیز بررسی معنی دار بودن تفاوت ژنتیکی توده های طبیعی و دست کاشت بوسیله آزمون t انجام شد. تعداد آلل های مشاهده شده در توده های طبیعی برابر با 119 بود که از دو آلل برای مکان های wga71 و wga276 تا هفت آلل برای مکان wga9 متغیر بود. میانگین هتروزیگوتی مشاهده شده در این توده ها 29/0 می باشد. در میان توده های طبیعی جمعیت پل نژدره بیشترین مقدار شاخص شانون و آلل موثر را دارا بوده و تنوع ژنتیکی بالاتری را نشان داد. در کل 101 آلل در توده های دست کاشت مشاهده شد که از دو آلل برای مکان های wga321 و wga276 تا پنج آلل برای مکان های wga202 و wga9 متغیر می باشد . میانگین هتروزیگوتی مشاهده شده در این توده ها برابر با 21/0 می باشد. بررسی تفاوت ژنتیکی توده-های دست کاشت نشان داد توده b دارای بیشترین میزان تنوع ژنتیکی در میان این توده ها می باشد. نتایج گروه بندی جمعیت ها نیز جمعیت های طبیعی و دست کاشت را از یکدیگر تفکیک نکرد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، تنوع ژنتیکی توده های طبیعی و دست کاشت اختلاف چندانی نشان نداد.