بررسی میزان تجمع کادمیوم در بخش های مختلف گیاه در سه ژنوتیپ اسفناج تحت شرایط آب و هوایی اهواز

در سال های اخیر نگرانی ها در مورد آثار دراز مدت فلزات سنگین به عنوان یکی از مهمترین آلاینده های زیست محیطی ، افزایش یافته است، از این رو ارزیابی تجمع این عناصر سمی در خاک و گیاهان، در محیط زیست، از نظر سلامت و حیات انسان و سایر موجودات، بسیار اهمیت یافته است. کادمیوم از فلزات سنگینی است که به دلیل استفاده از کودهای فسفره با ناخالصی کادمیومی، استفاده از لجن فاضلاب، در راستای مدیریت افزایش ماده ی آلی به خاک و صنعتی شدن، در زمینهای کشاورزی روند افزایشی دارد. در این مطالعه، گیاهان سه توده ی اسفناج ورامین یک، ورامین دو و همدان، در چارچوب طرح اسپلیت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی، با سه تکرار، تحت تیمار سه غلظت 0, 30 و 60 (میلی گرم بر کیلوگرم خاک) کلرید کادمیوم قرار گرفته و میزان تجمع کادمیوم در دو مرحله ی زمانی (50 روز پس از کشت و 10 روز پس از اولین برداشت) مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد میزان تجمع کادمیوم، به طور معنی داری در بخش هوایی، بالاتر از ریشه بود، به طوری که میانگین تجمع در بخش هوایی 71/94 (میلی گرم برکیلوگرم وزن خشک) درتیمار 60 میلی گرم بوده است، حال آن که در ریشه ی گیاه این میزان 77/78 در تیمار 60 میلی گرم بود. بعلاوه، میزان تجمع کادمیوم در هر دو بخش گیاه، در تمام گیاهان به جز شاهد، از میزان استاندارد بالاتر بود. بیشترین مقدار تجمع در ریشه به توده ی ورامین 2 متعلق بود، اما در بخش هوایی، ورامین 1 بیشترین جذب را داشته است، نتایج، نشان داد، گیاهان در زمان اول برداشت میزان تجمع کادمیوم بالاتری در بخش هوایی داشتند، اما در ریشه این تفاوت معنی دار نبود. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش غلظت تیمار کادمیومی در خاک، میزان وزن تر و خشک ریشه و بخش هوایی، تعداد برگ، طول و عرض برگ، ضخامت برگ، سطح برگ، ارتفاع بوته، قطر طوقه، و طول ریشه کاهش معنی دار داشتند. همچنین با افزایش سطوح تیماری، میزان پرولین برگ، نشت الکترولیت، و محتوای نسبی آب افزایش یافته و میزان کلروفیل کل ، کلروفیل a و کلروفیل b کاهش معنی دار داشتند، اما کارتنوئید تغییر معنی داری نداشت. به طور کلی می توان گفت، در این غلظت های تیمار کادمیومی (30 و 60 میلی گرم)، تمام توده های اسفناج مورد مطالعه، با کاهش رشد مواجه شده و تجمع بالایی از کادمیوم داشتند، به نحوی که غلظت کادمیوم هم در اندام هوایی و هم در ریشه از استانداردهای مجاز برای مصرف غذایی بالاتر بود، از این رو کشت این توده ها در زمین هایی با این میزان آلودگی توصیه نمی شود.