بررسی تشریح و بافت شناسی گونه های جنس hypericum در ایران

جنس hypericum l. از خانواد?hypericaceae ، با حدود 500 گونه، انتشار جهانی دارد. این جنس در ایران شامل 19 گونه است. طیف گسترده ای از ترکیبات فعال بیولوژیک در این گیاه شناسایی شده از جمله نفتودیانترون ها مانند هایپریسین و سودوهایپریسین که بیشترین کاربرد آن خاصیت ضد افسردگی است. در این پژوهش که با هدف برقراری ارتباط میان داده های تشریحی، بافت شناسی و ریخت شناسی انجام شد، ساختار تشریحی و بافت شناسی اندام های رویشی و زایشی در گونه های، h. dogonbadanicum, h. androsaemum, h. perforatum, h. tetrapterum, h. scabrum, h. triquetrifolium, h. asperulum, h. lysimachioides, h. elongatum, h. hirtellum, h. davisii, h. apricum, h. helianthemoides, h. vermiculare, h. hirsutum, h. linarioides, h. armenum مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه نشان داد که مهمترین بافت در تفکیک و شناسایی گونه ها، بافت ترشحی است. در این جنس ساختار ترشحی سازمان یافته و منحصر به فرد شامل کانال های ترشحی، کیسه های ترشحی (غدد نیمه شفاف) و گرهک های کوچک تیره رنگ چند سلولی (غدد سیاه) وجود دارد. این ساختار ها می تواند در ساقه، برگ ها، گلبرگ ها، کاسبرگ ها، پرچم ها و برچه ها وجود داشته باشد. اما هم? این ساختارها در هم? گونه ها وجود ندارد و در اندام های مختلف یک گونه نیز وجود و پراکندگی متفاوتی دارد. کانال های ترشحی در هم? گونه ها وجود دارد ولی از نظر تعداد، نوع و جایگاه متفاوت است. کیسه های ترشحی در هم? گونه ها وجود دارد ولی از نظر قطر حفره و محل قرارگرفتن تفاوت هایی را نشان می دهد. گرهک های تیره رنگ هم فقط در برخی گونه ها و در بعضی از اندام های آنها وجود دارد. بر پایه مشاهدات فوق، یک کلید تشخیصی ارائه شد که تا حدودی با رده بندی های موجود مطابقت دارد. برخی مشکلات تاکسونومیک این جنس در ایران، مخدوش بودن مرز تاکسون هایی مانند h. helianthemoides و h. vermiculare است که صفات ریخت شناسی به تنهایی کافی به نظر نمی رسند. طبق بررسی صفات تشریحی، مشخص شد که در ساختار تشریحی اجزای گل تفاوت هایی وجود دارد، به طور مثال در گون? helianthemoides h. کاسبرگ ها دارای کانال تیپ b فلوئمی هستند در صورتیکه در گون? h. vermiculare کاسبرگ ها فاقد این ساختارند. گون? h. lysimachioides و h. asperulum نیز دارای شباهت ریخت شناسی زیادی هستند و تفاوت این دو گونه عمدتاً مربوط به وجود غدد سیاه در سطح پشتی کاسبرگ-هاست. در بررسی صفات تشریحی مشخص شد که در این دو گونه تفاوت های دیگری نیز وجود دارد. به طور مثال، در ساق? گون? h. asperulum کانال ترشحی تیپ b فلوئمی وجود دارد، در صورتیکه این نوع کانال در ساق? گون? h. lysimachioide دیده نمی شود. کانال تیپ b پارانشیمی، در گلبرگ ها و کاسبرگ های گون? h. lysimachioides وجود دارد ولی این نوع کانال، در گلبرگ ها و کاسبرگ های گون? h. asperulum دیده نمی شود. در گون? h. dogonbadanicum که انحصاری ایران می باشد، وجود بافت پارانشیم چوبی شده درزیر اپیدرم ساقه و پارانشیم نرده ای در دو سطح فوقانی و تحتانی برگ می تواند به علت رویشگاه این گونه باشد. این گیاه دارای منشأ آفریقایی بوده و درصخره های منطق? گرم دو گنبدان می روید.