همگونی های فکری حافظ و عبید زاکانی

قرن هشتم هجری زمان ظهور دو تن از چهره های شعر کلاسیک فارسی یعنی خواجه حافظ شیرازی و عبید زاکانی است. دوران حیات این دو ، از تاریک ترین و مشوش ترین ادوار تاریخ ایران است و محیط زندگانی آن ها نیز عرصه ی اضطراب ها و تشنجات سیاسی و انحطاط در همه ی زمینه های اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی و حتی دینی است. این شرایط بر افکار و اندیشه های حافظ و عبید اثر فراوان داشته و در آثار آن ها بازتاب و نمود فراوان یافته است. با توجه به این که این دو در شرایط همگون و در یک محدوده ی زمانی و مکانی زیسته اند، بین آن ها همگونی های فکری فراوانی وجود دارد. بنابراین این پژوهش با موضوع بررسی همگونی های فکری حافظ و عبید زاکانی در پنج فصل تدوین یافته است. فصل اول شامل کلیات و فصل دوم مربوط به اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قرن هشتم و هجوم مغولان و تأثیر آن بر جامعه ی آن زمان است. ضمن آن که در پایان این فصل، نظری اجمالی بر زندگی حافظ و عبید زاکانی و آثار آن ها صورت گرفته است. در فصل سوم که اصلی ترین بخش این پایان نامه است، به بررسی و بیان همگونی های فکری حافظ و عبید پرداخته شده است. این همگونی ها شامل مواردی چون طنز، فخر، ممدوحان مشترک، اندیشه های خیامی هم چون اغتنام فرصت، شاد زیستن و باده-نوشی، وصف و ستایش شیراز، جبر گرایی، مشرب قلندری و رندی و مصطلحات محبوب و منفور مشترکی که بین آن ها وجود دارد و تأثیر پذیری آن ها از سعدی است. فصل چهارم که عنوان رد پای عبید در اشعار حافظ دارد که در سه بخش و با عناوین تشابهات مضمونی، اشتراکات وزنی و گاه مضمونی و هم چنین کاربرد ترکیبات مشابه در اشعار حافظ و عبید، پرداخته شده است و فصل پنجم دربردارنده ی نتیجه گیری و معرفی منابع مورد استفاده در این پایان نامه است. روش اجرای این پژوهش به صورت استفاده از منابع کتابخانه ای است، بدین صورت که ابتدا دیوان حافظ و کلیات عبید زاکانی مطالعه و افکار و اندیشه-های آن ها بررسی و سپس همگونی های فکری آن ها یادداشت برداری شده، در انتها با دسته بندی این همگونی ها، نتایج بدست آمده تدوین گردیده است