مقایسه نتایج رتبه توسعه یافتگی مناطق روستائی دشت یزد-اردکان با سه روش تاکسونومی عددی، تحلیل عاملی و تاپسیس

روستاهای دشت اردکان- یزد با توجه به قرار گرفتن درحاشیه کویر برای اولین بار در این تحقیق رتبه بندی شده اند بدین منظور جهت رتبه بندی روستاها براساس عوامل مختلف کشاورزی ، بهداشت ، زیربنایی ، اداری و سیاسی ، ارتباطات ، خدمات ، آموزش و فرهنگی و جمعیت و حتی براساس کلیه شاخص ها روشهای متفاوتی وجود دارد که الزاما جوابهای یکسانی را در پی ندارد .در میان روشهای گوناگون در این تحقیق روشهای تاکسونومی عددی که با تلفیق نمودن شاخص های مختلف توسعه درجه توسعه یافتگی روستاهای دشت اردکان – یزد را مشخص می نماید و همچنین از روش تاپسیس بعنوان روشی که علاوه بر جدید بودن قادر است یک مجموعه را به زیر مجموعه های کم و بیش همگن تقسیم کرده و مقیاسی مناسب برای شناخت درجه توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی می باشد استفاده گردیده است. در این تحقیق از روش تحلیل عاملی نیز استفاده شده زیرا هدف اصلی آن خلاصه کردن داده هاست به طوری که در این فرآیند کم ترین میزان گم شدن اطلاعات وجود داشته باشد. پژوهش حاضر 48 روستای دشت اردکان – یزد را مورد آمایش قرار داده و روستاها را براساس رتبه های دریافتی مرتب و دسته بندی نموده است این پژوهش سه مقطع زمانی 1379 ، 1383 و 1388 را در برگرفته و مشخص می سازد که در طی سالهای ذکرشده و بر اساس هرکدام از روشها روستاها دارای رتبه های متفاوتی بوده و بعضی از روستاها توانسته اند جایگاه و رتبه خود را در طی این زمان که مصادف با شروع برنامه سوم و پایان برنامه چهارم است بهبود دهند و تعدادی نیز جایگاه خود را ازدست داده و به رتبه های پایین تر سقوط کرده اند. نتایج بدست آمده از این بررسی ها نشان می دهد که رتبه روستاها در روشهای تاکسونومی، تحلیل عاملی و تاپسیس با یکدیگر تفاوت دارد. در این تحقیق دسته بندی روستاها به روستاهای توسعه یافته ، کمتر توسعه یافته و توسعه نیافته در روش تاکسونومی طی سه دوره زمانی نشان داد که تعداد روستاهای زیر گروه این تقسیم بندی ها طی دوره اجرای برنامه های سوم و چهارم توسعه چندان تفاوتی با یکدیگر نداشتند. در روش تاپسیس نیز دسته بندی روستاها به سه دسته توسعه یافته، کمتر توسعه یافته و توسعه نیافته طی سه دوره زمانی 1383،1379 و 1388 نشان دادکه تعداد روستاهای توسعه یافته و کمتر توسعه یافته در انتهای برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کاهش یافته ولی در مجموع تعداد روستاهای این نوع دسته بندی در طی اجرای برنامه سوم و چهارم در این روش نیز چندان تفاوتی ندارد. همچنین در روش تحلیل عاملی نیز نتایج به این گونه رقم خورد که تعداد روستاهای توسعه یافته و کمتر توسعه یافته طی اجرا برنامه های اقتصادی افزایش یافته است. در این تحقیق مشخص شد که در روش های تحلیل عاملی و تاپسیس رتبه روستا متاثر از فاصله روستا با نزدیکترین شهر و تعداد جمعیت نبوده است ولی در روش تاکسونومی روستاهای نزدیک تر به مراکز شهری دارای رتبه کمتری نسبت به روستاهایی با فاصله دورتر بودند اما خاطر نشان می گردد در این روش بین جمعیت و رتبه روستا رابطه مشخصی مشاهده نشد. در این تحقیق همچنبن مشخص گردید در هرسه روش طی سال های اجرای برنامه سوم توسعه فاصله درجه توسعه یافتگی بین روستاها افزایش یافته است که معرف اجرای برنامه های توسعه ای بصورت نامتوازن می باشد.