بررسی دلایل فیزیولوژیک کاهش جوانه زنیِ رشد و نمو و عملکرد گندم در اثر شوری

گندم یکی از محصولات زراعی مهم و استراتژیک در ایران و جهان می باشد.که نقش موثری در تغذیه، امنیت غذایی، استقلال سیاسی و خود کفایی هر کشوری ایفا می نماید. بطوریکه در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران حدود 50% انرژی مورد نیاز مردم روزانه از مصرف این محصول به دست می آید. با توجه به این که ایران جز مناطق خشک و نیمه خشک می باشد، شوری یکی از عمده ترین مشکلات کشاورزی در نواحی خشک و نیمه خشک دنیا و از عوامل اصلی کاهش دهنده رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی در این نواحی به شمار می رود. تنش شوری منجر به وقوع تنش اسمزی و یونی در گیاهان می شود. این فعل و انفعالات در اثر شوری باعث بروز تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولویک در گیاهان می شود. این پژوهش به منظور بررسی اثر شوری بر پارامترهای فیزیولوژیک رشد و توزیع عناصر در اندام های مختلف گندم در محیط کشت هواکشت اتاقک رشد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه انجام گرفت. در همین راستا 2 رقم گندم انتخاب و در شرایط کنترل شده به روش هواکشت پرورش و در مرحله 4-5 برگی با استفاده از کلرید سدیم، تنش شوری صفر و 200 میلی مولار اعمال شد. نتایج پژوهش نشان داد که تنش شوری باعث کاهش درصد جوانه زنی، وزن خشک ریشه چه، وزن خشک گیاهچه، وزن خشک ساقه چه، طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول ریشه، میزان مصرف ذخایر بذر، درصد کاهش ذخایر بذر، کارایی تبدیل شد. ولی وزن خشک ساقه چه بیش تر از وزن خشک ریشه چه کاهش یافت. اما تنش شوری باعث افزایش وزن خشک ریشه و اندام هوایی در ارقام مورد مطالعه شد ولی تاثیری بر وزن خشک برگ ها نداشت. در مورد توزیع عناصر در اثر شوری در اندام های مورد مطالعه گیاه نتایج کلی حاکی از افزایش میزان یون های سدیم، نسبت سدیم به پتاسیم و نسبت سدیم به کلسیم و کاهش عناصر کلسیم، منیزیم و پتاسیم می یابد. در مورد عناصر کم مصرف نتایج متفاوتی در اندام های مختلف گیاه بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده رقم کویر حساس به شوری و رقم شیرودی مقاوم به شوری تشخیص داده شد.