بررسی میزان خودگشنی و دگرگشنی در گیاهان حاوی اندوفایت و بدون اندوفایت فسکیوی بلند

تولید بذر از طریق خودگشنی به عنوان مهمترین سیستم تولید مثلی در تولید و حفظ ژنوتیپ گیاهان بخصوص در فسکیوی بلند (festuca arundinaceae) که برای احداث چمن و تولید علوفه استفاده می شود کاربرد اصلاحی دارد. این گیاه با قارچ اندوفایت neotyphodium coenophiallum همزیستی دارد. این همزیستی موجب بالا رفتن عملکرد علوفه و بذر در گیاه می گردد و گیاه را در برابر آفات و بیماری ها حفاظت می کند. تغییر در ژنوتیپ گیاه به دلیل دگرگشنی می تواند درکاهش میزان اثر قارچ های اندوفایت تاثیر بسزایی داشته باشد. این آزمایش به منظور بررسی میزان خودگشنی و دگرگشنی در ژنوتیپ های مختلف فسکیوی بلند و تاثیر قارچ اندوفایت در میزان خودگشنی و دگرگشنی انجام شد. مواد ژنتیکی این آزمایش شامل 11 ژنوتیپ خارجی به همراه 6 ژنوتیپ جمع آوری شده از ایران بودند که در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با سه تکرار کشت گردیدند. در زمان خوشه دهی و قبل از گلدهی به تعداد نه خوشه از هر ژنوتیپ توسط پاکت کاغذی پوشانده شد و خودگشنی اجباری صورت گرفت و سایر خوشه های گیاه برای انجام آزاد گرده افشانی بررسی گردیدند. صفات طول پدانکل، سطح برگ پرچم، قطر بوته، ارتفاع بوته، تعدادخوشه، وزن تر، سبزینگی برگ پرچم، درصد دانه گرده زنده، تعداد بذر در خوشه خودگشن، تعداد بذر در خوشه دگرگشن، درصد خودگشنی، وزن 100 دانه خودگشن، وزن 100 دانه دگرگشن، نسبت وزن دانه در خوشه خودگشن به دگر گشن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج این آزمایش نشان داد که صفات تعداد بذر در خوشه خودگشن و تعداد بذر در خوشه دگرگشن دارای ضرایب تنوع ژنتیکی بالایی بودند که نشان می دهد این صفات کمتر تحت تاثیر محیط قرار می گیرند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که در بین ژنوتیپ های مطالعه شده، دو ژنوتیپ خارجی jaguar2 و silverado و ژنوتیپ ایرانی سُه دارای درصد خودگشنی به ترتیب 66/16%، 58/1% و 58/93% بودند. ژنوتیپmonarch هم دارای بیشترین درصد تولید بذر دگرگشن بود. این نتایج نشان می دهد که امکان تولید بذر خودگشن و احتمالاً تولید لاین خالص در ژنوتیپ های فسکیوی ایرانی و خارجی وجود دارد. تجزیه به عامل ها نشان داد که 85% از تغییرات موجود در صفات را 2 فاکتور اول توجیه می کنند. عامل اول 80 در صد از واریانس بین صفات را به خود اختصاص داد که صفات تعداد بذر در خوشه خودگشن، درصد خودگشنی، وزن بذر 100دانه خودگشن و نسبت وزن دانه خودگشن به دگرگشن در خوشه بیشترین تغییرات را در این فاکتور توجیه نمودند. لذا این عامل تحت عنوان عامل مخزن بذرخودگشن نامیده شد. عامل دوم 5 درصد از واریانس را توجیه نمودکه در ضرایب عامل دوم، قطر بوته، وزن تروارتفاع بوته بیشترین نقش را داشت که عامل دوم به نام عامل عملکرد نامگذاری شد. به منظور بررسی تاثیر قارچ اندوفایت (neotyphodium coenophialum) در میزان خودگشنی و دگرگشنی از دو ژنوتیپ حاوی اندوفایت و بدون اندوفایت استفاده گردید و ارزیابی داده ها با استفاده از آزمایش فاکتوریل 2*2 صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد اثر اندوفایت بر اکثر صفات معنی دار است و همچنین نتایج تجزیه واریا نس نشان داد اثر متقابل ژنوتیپ و اندوفایت در صفات وزن تر گیاه، سبزینگی برگ پرچم، تعداد بذر در خوشه دگرگشن و درصد خودگشنی معنی دار است که این اختلاف نشان می دهد اثر اندوفایت در ژنوتیپ های مختلف متفاوت می باشد. همچنین نتایج مقایسه میانگین ها حاکی از افزایش میزان خودگشنی و دگرگشنی در حضور قارچ اندوفایت بود. این نتایج احتمالاً به علت تغییرات هورمونی ناشی از حضور قارچ اندوفایت در گیاه است که باعث افزایش عملکرد علوفه و بذر در گیاه می شود