تعیین ضرایب گیاهی و تبخیر-تعرق بالقوه گیاه جو با استفاده از لایسیمتر وزنی در منطقه ی کوشکک فارس

چکیده تعیین ضرایب گیاهی و تبخیر-تعرق بالقوه گیاه جو با استفاده از لایسیمتر وزنی در منطقه ی کوشکک فارس به کوشش معصومه السادات هاشمی طامه غلات مهم ترین گیاهان غذایی کره ی زمین و تامین کننده ی70 درصد غذای مردم جهان می باشند. بنابراین تعیین مقدار آب مورد نیاز غلات برای برنامه ریزی منابع آب دارای اهمیت بسیار زیادی است. جو چهارمین غله ی مهم دنیاست که با داشتن مقدار تبخیر - تعرق گیاه مرجع (et0) و ضریب گیاهی (kc) می توان نیاز آبی محصول را محاسبه نمود. یکی از بهترین روش ها برای تعیین آب مورد نیاز استفاده از لایسیمترها می-باشد. با بکارگیری این دستگاه ها می توان مقدار دقیق نیاز آبی را در هر روز تعیین و ارتباط آن با تبخیر – تعرق گیاه مرجع، میزان مصرف آب در دوره های مختلف رشد گیاه، ضریب (kc) گیاه و در نتیجه برنامه ریزی مناسب آبیاری را بدست آورد. به این منظور در سال 91-90، از دو لایسیمتر وزنی دیجیتالی واقع در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در کوشکک استفاده گردید. تبخیر – تعرق بالقوه روزانه گیاه جو با استفاده از معادله روزانه بیلان آب در لایسیمترها تعیین شد. تبخیر – تعرق گیاه مرجع نیز در محل تحقیق به روش پنمن – مانتیث اصلاح شده محاسبه گردید و توسط میکرو لایسیمترهایی تبخیر از سطح خاک اندازه گیری شد. تعرق گیاه جو نیز با کاستن تبخیر از تبخیر – تعرق بالقوه آن ها بدست آمد. از تقسیم تبخیر – تعرق بالقوه گیاه بر تبخیر – تعرق گیاه مرجع ضرایب گیاهی (kc) بدست آمد و همچنین از تقسیم تبخیر بر تبخیر – تعرق گیاه مرجع، ضریب تبخیر (ke) و از تقسیم تعرق بدست آمده بر تبخیر – تعرق گیاه مرجع، ضریب گیاهی پایه (kcb) تعیین شد. ضمن مقایسه ی این مقادیر با مقادیر پیشنهادی فائو، معادله مربوط به ضریب گیاهی پایه (kcb) واسنجی شد. در طول فصل رشد گیاه اندازه گیری هایی نیز در مورد شاخص سطح برگ، ارتفاع گیاه انجام گردید و معادلاتی نیز مابین این پارامترها و ضریب گیاهی ارائه گردید. همچنین با استفاده از مقادیر اندازه گیری شده ی تبخیر – تعرق بالقوه گیاه جو، معادله ی پنمن – مانتیث برای تعیین تبخیر – تعرق مستقیم این گیاه واسنجی شد. تبخیر – تعرق بالقوه فصل رشد جو، 688 میلی متر بوده است. حداکثرشدت تبخیر – تعرق بالقوه گیاه جو 56/10 میلی متر بر روز محاسبه گردید. سهم تبخیر از خاک26% از کل تبخیر – تعرق می باشد. ضریب گیاهی منفرد گیاه مطابق با مرحله ابتدایی، میانی و انتهایی مرحله رشد 60/0، 12/1 و 20/0 بدست آمده است. ضریب گیاهی پایه مطابق با این مراحل 21/0، 97/0و 11/0 بدست آمده است.