نقش آمایش سرزمین در تدوین الگوی دفاعی- امنیتی ایران

تفکر آمایش سرزمین در کشور، از سال 1345، در دانشگاه تهران شکل گرفته و به تدریج در دستگاه های اجرایی کشور مورد توجه قرار گرفته است. بررسی ها نشان می دهد تاکنون اصول کلی ملاحظات دفاعی – امنیتی آمایش سرزمین ایران تهیه و تدوین نشده است. این پژوهش با بررسی دقیق مفهوم ملاحظات دفاعی- امنیتی تبلور اجرایی آن را در آمایش سرزمین جمهوری اسلامی ایران نشان خواهد داد. سوالات این پژوهش عبارتند از: -تهدیدات علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران چگونه بر آمایش سرزمینی تأثیر می گذارد؟ -ملاحظات اساسی دفاعی – امنیتی آمایش سرزمین ایران در برگیرنده چه مفاهیم و فرایندی است؟ -الگوی اساسی ملاحظات دفاعی – امنیتی کشور در هر یک از مناطق کشور چیست؟ هدف اصلی این پژوهش ارائه الگوی آمایشی برای ملاحظات دفاعی- امنیتی کشور جمهوری اسلامی ایران است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و تحلیلی است که محقق با بررسی اصول و مفاهیم پایه ملاحظات دفاعی – امنیتی آمایش سرزمین کشور جمهوری اسلامی، هر یک از مناطق توسعه کشور را در این چارچوب مورد بررسی علمی قرار می دهد. با این پیش فرض که رعایت ملاحظات آمایشی در تدوین الگوی دفاعی- امنیتی در مناطق توسعه کشور، آسیب های احتمالی ناشی از عملکرد تهدیدات احتمالی را کاهش خواهد داد، رساله حاضر درصدد است تا پیشنهاداتی را در زمینه طراحی الگوی دفاعی- امنیتی بر مبنای آمایش سرزمین ایران پیشنهاد دهد. جهت دستیابی به این هدف، گام های پژوهشی زیر طراحی گشته است: -در گام اول، دیدگاه های رایج در نقش آمایش سرزمین در تدوین الگوی دفاعی- امنیتی در کشورهای مختلف بررسی می گردد. درگام دوم، تجربیات اجرایی در زمینه نقش آمایش سرزمین در الگوی دفاعی- امنیتی در کشور های مختلف به صورت فشرده ذکر می شود. -هدف از دو گام اول رساله، بررسی نقش ملاحظات سرزمینی و آمایشی بر دیدگاه های دفاعی و امنیتی کشورهای منتخب و در عین حال نحوه پاسخگویی آنها به ملاحظات دفاعی و امنیتی بر مبنای ملاحظات سرزمینی و آمایشی و همچنین، تاثیر متقابل ملاحظات سرزمینی و آمایشی بر ملاحظات دفاعی و امنیتی در اندیشه و عمل این کشورها است. -گام سوم، بررسی تهدیدات امنیتی و نظامی در شرایط نوین پرداخته که حاصل آن منطقه بندی دفاعی کشور مبتنی بر تهدیدات متنوع و چند وجهی است. با توجه به منطبقه بندی دفاعی کشور بر مبنای تهدیدات در گام چهارم، مناطق آمایشی و دفاعی کشور بر این منطقه بندی تطبیق یافته و در چارچوب استراتژی بازدارندگی، رویکرد پدافند غیر عامل به عنوان محور اصلی نگرش آمایشی در تدوین الگو و ملاحظات دفاعی- امنیتی ایران مطرح می گردد. -و در گام آخر، آسیب پذیری های آمایشی کشور از دیدگاه دفاعی- امنیتی احصاء و پیشنهادات آمایشی برای رفع آنها ارائه می شود.