بررسی اثر نماتد نوک سفیدی برگ برنج (aphelenchoides besseyi) روی خصوصیات فیزیکی و بیوشیمیایی بذر برنج

تعداد کمی از نماتدهای انگل گیاهی به عنوان عوامل بذرزاد شناخته شده اند. در این بین، نماتد نوک سفیدی برگ برنج، (aphelenchoides besseyi christie, 1942)، یکی از مهم ترین آن ها محسوب می شود. این نماتد نه تنها از نظر اقتصادی روی میزبان اصلی خود (برنج) ایجاد خسارت می کند، بلکه به جهت قابلیت پراکنش وسیع نیز حائز اهمیت است. در این تحقیق، تاثیر جمعیت های مختلف نماتد (0، 100، 300، 500 و 700) بر خصوصیات فیزیکی و بیوشیمیایی بذر برنج در دو سال 1391 و 1392 مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. نشاء بوته ها در گلدان هایی به قطر ?? و عمق ?? سانتی متر انجام و پنج بوته به هر گلدان اختصاص داده شد. استخراج نماتدها از نمونه های جمع آوری شده با روش ماتور و لال انجام گرفت. 20 جفت نماتد (نر و ماده) بر قارچ alternaria alternate رشد یافته روی محیط pda انتقال یافت. پس از سپری شدن چهار هفته از زمان تلقیح، نماتدهای تکثیر یافته استخراج و جمع آوری شدند. تلقیح نماتد در مرحله سه تا پنج برگی با استفاده از لوله های پلاستیکی در محل غلاف انجام گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش مایه تلقیح، درصد رطوبت (57/5 و 13/5)، طول (7/13 و 5/10)، ضخامت (45/21 و 07/15)، قطر حسابی (87/12 و 92/9)، قطر هندسی (6/33 و 34/7)، ضریب کرویت (91/22 و 3/12)، درصد برنج سالم (2/9 و 3/12)، راندمان تبدیل (98/9 و 48/10) و وزن هزار دانه (13/10 و 11/16) به طور معنی داری کاهش یافت. درصد خرد برنج (96/12 و 84/13) و وزن پوکی (28/55 و 7/54) به ترتیب در سال های 1391و 1392 به طور معنی داری افزایش یافت (?p<1) در حالی که کاهش عرض دانه (94/1 و 13/3) معنی دار نبود. جمعیت 100 نماتد به ازای هر گیاه، بر خصوصیات مذکور تاثیر معنی داری نداشت، ولی سه جمعیت مورد بررسی دیگر، از تفاوت معنی داری نسبت به شاهد برخوردار بودند. نتایج نشان داد که با افزایش مایه تلقیح، درصد آمیلوز و ری آمدن به طور معنی داری (?p<1) کاهش یافت ولی بر دمای ژلاتینی شدن و درصد پروتیین تاثیر معنی داری مشاهده نشد. نتایج بدست آمده مشخص کرد که کیفیت پخت تیمارها با داشتن مقدار آمیلوز و دمای ژلاتینی شدن متوسط، در حد مطلوب بود هر چند میزان ری آمدن و درصد آمیلوز کاهش نشان داد. داده ها نشان داد که بیماری نوک سفیدی برنج می تواند بر خصوصیات فیزیکی و بیوشیمیایی بذر برنج موثر باشد.