محاسبه میزان بهره وری و تخصیص بهینه کل عوامل تولید در تولید ماهی قزل آلا در استان زنجان با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده ها (dea)

اندازه گیری بهره وری ماهیان قزل آلا به دلیل اهمیت این آبزیان در تولید غذای با کیفیت و کم عارضه و یا حتی بی عارضه برای کشور اهمیت دو چندان پیدا می کند به این نحو که با شناسایی موانع و محدویت های قابل رفع موجود در تولید این محصول ارزشمند و ارائه ی آن به بهره برداران نسبت به تشویق تولید کننده گان برای کسب سود و همچنین تولید بیشتر با همان منابع موجود اقدام نمود و این امر در شیلات، بدلیل قابل کنترل بودن نهاده ها ، بسیار مهم است. استان زنجان به دلیل برخورداری از شرایط اقلیمی مناسب و نزدیکی با مرکز کشور و همجواری با استان های شمالی واستان های مرزی غرب و شمالغرب و در نتیجه وجود رودخانه بزرگ و پر آب قزل اوزن ومنابع آبی زیر زمینی فراوان و همچنین میانگین بارندگی بالاتر از میانگین سالانه کشوری و رودخانه ها و چشمه های آب با دبی بالا و برخورداری از هوای خنک که شریط مطلوبی برای تکثیر و رشد ماهیان سرد آبی مانند قزل آلا بوجود می آورد، دارای استعداد لازم جهت توسعه پرورش این قبیل آبزی ها می باشد. با توجه به ضرورت افزایش تولید در صنعت پرورش آبزیان، در مطالعه حاضر با هدف سنجش میزان بهره وری و کارایی واحد های تولیدی وشناسایی علل بالا و یا پایین بودن کارایی و بهره وری پرورش ماهیان قزل آلا در استان زنجان، تعیین مجموعه واحد های دارای کارایی وبهره وری بیشتر به منظور الگو شدن برای واحدهای ناکارا و دارای بهره وری پایین، هدف گذاری برای واحدهای ناکارا بر اساس اطلاعات واحدهای کارا و دست یابی به راه های افزایش تولید گوشت ماهی از طریق تخصیص بهینه عوامل واحدهای پرورش ماهی به بررسی بهره وری واحد های پرورش ماهی استان زنجان، با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده ها )ِdea) پرداخته ایم. برای طراحی مدل ابتدا متغیر های اصلی مورد مطالعه تعیین شد. بدین منظور در مرحله اول واحد های پرورش ماهی در استان زنجان با توجه به سابقه تولیدی وتداوم تولید در طول دوره مورد مطالعه به دو گروه تفکیک شدند. گروه اول شامل تولید کنندگانی که بیش از دو سال سابقه تولید مداوم داشته و از واحد تولیدی خوددرطول دوره مورد مطالعه بهره برداری می نمودند و گروه دوم شامل بهره برداران با سابقه تولیدی کمتر از دوسال و در بخشی از سال از تولید صرف نظر کرده و به تولیدسایر محصولات اقدام نموده اند ، به عبارت دیگر این واحدها واحدهای جانبی و مکمل برای واحدهای تولیدی اصلی آنها می باشند . در ادامه گروه اول که واحد های مورد نظر ما بودند و تعداد آنها 21 واحد بوده که در شهرستان های زنجان و ابهر و خدابنده و ماه نشان فعالیت می نمودند را انتخاب نموده و گروه دوم را از دایره تحقیق حذف نمودیم. در مرحله بعد متغیر های مربوط تعریف گردیده و در مدل وارد شدند. متغیرهای مورد بررسی عبارتند از: تعداد بچه ماهی، مقدار خوراک ماهی ، دبی آب مورد استفاده برای تولید برحسب لیتر در ثانیه، تعداد نفر روز نیروی کار شاغل در واحد، تعداد سرویس استفاده شده جهت حمل و نقل و بازار یابی و تبلیغات و قیمت نهاده های به کار رفته در تولید. ستاده نیز میزان محصول تولیدی می باشد. داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه مستقیم با مدیران واحد های تولیدی استان جمع آوری شده است. با استفاده از داده های فوق مقادیر مربوط به بهره وری و کارایی و تغییرات آنها و تخمین تابع تولید، به کمک نرم افزارهایdeap 2.1 ،shazam وfrontier4 و با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس برای سال های 86-1385 محاسبه گردید. نتایج مطالعه نشان داد که دردوره مورد بررسی بیش از دو سوم واحدها در بکارگیری از نهاده ها دارای بهره وری مطلوب و کارایی تکنیکی مناسب می باشند ولی از نظر کارایی تخصیصی و اقتصادی وضعیت کمی نامطلوب است که مدیران واحدها بایستی با استفاده از اطلاعات قیمتی نهاده ها ترکیب بهینه نهاده ها را که با هزینه معین تولید بیشتری رانتیجه دهد انتخاب نمایند.