پتروگرافی،پترولوژی و پتروگرافی سنگهای آتشفشانی محور قم- تهران

منطقه مورد مطالعه در شمال غرب و جنوب غرب دریاچه حوض سلطان و در امتداد آزاد راه تهران- قم قرار دارد. این منطقه دارای مختصات جغرافیایی 50 و ?50 تا 50 و ?56 طول شرقی و 34 و ?35 تا 34 و ? 39 عرض شمالی بوده و بخشی از ایران مرکزی می باشد. بر اساس تحقیقات اخیر ولکانیسم ائوسن در محور ساوه- بزمان و ایران مرکزی با فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس در ارتباط بوده است. در این تحقیق تغییرات ژئوشیمیایی سنگهای آتشفشانی ائوسن در محور قم- تهران بررسی شده است. فعالیتهای خشکی زائی هم ارز فاز پیرنه ئن منجر به پیدایش سیستم های هورست و گرابن و گسترش و جایگیری سنگ های آتشفشانی ائوسن پسین در شکستگی ها و گسل هایی که گاه سن گسلش آنها به فازهای زمین ساختی کهن تر تعلق دارد، انجامیده است. لایه بندی سنگهای رسوبی منطقه از محیط ساحلی و کم عمق حکایت می کند و ساخت منشوری یکی از گدازه های بازالتی و حضور طبقات ایگنمبریت با ترکیب ریولیت و داسیت دلیل بر محیط خشکی پاره ای از فورانهای آتشفشانی است همچنین عدم حضور توده نفوذی در ائوسن، از محیطهای کششی و فوران ماگماهای بی آب یا کم آب در این دوره خبر می دهد. بر اساس پتروگرافی، سنگ های آتشفشانی منطقه شامل؛ بازالت، تراکی بازالت، بازالتیک آندزیت، بازالتیک تراکی آندزیت، تراکی آندزیت، تراکی داسیت، آندزیت، داسیت و ریولیت می باشند که بازالت بیشترین حجم را در بین سنگهای منطقه دارد. سنگهای منطقه دارای بافتهای پورفیری، گلومروپورفیری، میکرولیتی پورفیریک، اینترگرانولار و بافتهای شیشه ای، هیالوپورفیریتیک و فلسیتیک هستند. این سنگها با حجم زیادی از سازندهای رسوبی دارای منشأ آتشفشانی همراه هستند. سنگهای آذرآواری منطقه مورد مطالعه شامل انواع توف ها، لاپیلی توف ، برش های ولکانیکی و ایگنمبریت می باشند. بر اساس مطالعه تغییرات ژئوشیمیایی سنگها از لحاظ عناصر اصلی و کمیاب، سنگهای آتشفشانی مسیر قم- تهران جزو سری های کالک آلکالن و توله ایتی قوسهای قاره ای هستند در حالیکه در نمودارهای عنکبوتی، عناصر hfse در بعضی از نمونه ها دارای آنومالی منفی و در بعضی دیگر آنومالی مثبت دارند. به همین ترتیب از عناصر lile نیز پاره ای آنومالی منفی و برخی آنومالی مثبت نشان می دهند که با هیچ الگوی تکتونیکی مطابقت ندارند. با اینکه سنگهای آتشفشانی ائوسن پهنه قم- تهران در تمام نمودارهای محیط های تکتونیکی در زمره قوس های فرورانش قرار گرفته اند اما تغییرات ژئوشیمیایی این سنگها از تراست زاگرس (که اثر زون بنیف فرض شده) به طرف شمال شرق مانند قوس ها دارای پلاریته شیمیایی نیست.