طراحی مدل تاثیرگذاری آینده نگاری بر سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری در سطح ملی (مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران)

یکی از موضوعات مهمی که طی دو دهه ی گذشته به موازات گسترش مفاهیم آینده نگاری و سیاست گذاری برجسته تر شده است "تاثیرگذاری آینده نگاری بر سیاست گذاری" بوده است؛ به گونه ای که از اوایل دهه 1990 بدین سو، از آینده نگاری به عنوان ابزاری برای پشتیبانی از تصمیم سازی و سیاست گذاری، یاد شده است. تجربه ی اجرای پروژه ی پامفا در کشور ما بیانگر درک اهمیت موضوع آینده نگاری و تاثیرات آن بر سیاست گذاری در حوزه علم، فناوری و نوآوری است. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، واکاوی فرایند آینده نگاری و تاثیر آن بر سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری در سطح کشور است. بدین منظور، در گام نخست مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق بررسی گردید و بر اساس داده های جمع آوری شده و دیدگاه خبرگان، چارچوب یا مدل نظری تحقیق متناسب با شرایط بومی کشور تدوین گردید. در گام بعد، به منظور سنجش مدل و این که تا چه میزان با واقعیت ها و شرایط کنونی کشور انطباق دارد، از تجربه ی خبرگان آینده نگاری کشور استفاده شد و مدل به دست آمده با ابزار پرسش نامه و روش مدل یابی معادلات ساختاری مورد سنجش قرار گرفت. در مجموع، یافته های تحقیق نشان می دهد که اگرچه در وضعیت مطلوب، فرایند آینده نگاری به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم بر سیاست گذاری تاثیرگذار است اما در شرایط موجود کشور ما و بر حسب تجربه ی پامفا، فرایند آینده نگاری تنها به واسطه ی محصول بر سیاست گذاری تاثیرگذار است و تاثیر مستقیم فرایند آینده نگاری بر سیاست گذاری مورد تایید قرار نمی گیرد. از دیگر یافته های تحقیق این است که آینده نگاری با ایجاد مشارکت فعال میان خبرگان و نیز با ایجاد پیوندها و خوشه های دانشی میان بازیگران و نهادهای مرتبط با سیاست گذاری و تصمیم سازی، نقش موثری در بهبود سیاست گذاری در حوزه ی علم، فناوری و نوآوری ایفا می نماید.