مطالعه توارث چند صفت زراعی مهم در پنج رقم گندم نان با استفاده از تلاقی دای آلل

آگاهی از پارامترهای ژنتیکی کنترل کننده ی صفات از جمله وراثت پذیری و نوع عمل ژن ها در انتخاب روش اصلاحی و مدیریت آن بسیار مهم است. بدین منظور یک آزمایش دای آلل کامل در پنج رقم گندم نان اجرا شد. 20 هیبرید بدست آمده در پاییز 1391 به همراه والدین تلاقی ها در غالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد کشت شدند جهت انجام تجزیه دای آلل از دو روش گریفینگ و هیمن- جینکز استفاده گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بجز صفت تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها وجود دارد. مقدار وراثت پذیری خصوصی صفات بین 5 تا 51 درصد بدست آمد که به ترتیب مربوط به طول دوره پرشدن دانه و طول برگ پرچم بود. در صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبلچه در سنبله و طول پدانکل وراثت پذیری متوسط به بالا و در صفات شاخص برداشت، طول ریشک، وزن هکتولیتر و تعداد پنجه بارور وراثت پذیری پایینی مشاهده شد. سهم اثر افزایشی ژن ها در کنترل صفات تعداد روز تا سنبله دهی، طول دوره پرشدن دانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و وزن هکتولیتر بیش از سهم اثر غیر افزایشی ژن ها بود و در دو صفت تعداد سنبلچه در سنبله و طول پدانکل اثر افزایشی ژن ها عامل اصلی کنترل کننده ی این صفات بود. در صفات طول برگ پرچم، شاخص برداشت و طول ریشک سهم اثر غیر افزایشی ژن ها در کنترل آن ها بیش از سهم اثر افزایشی بود. همچنین برای صفات طول سنبله و طول برگ پرچم اثر فوق غالبیت و برای طول ریشک اثر غالبیت کامل مشاهده شد. بنابراین توصیه میشود برای اصلاح صفات طول دوره پرشدن دانه، تعداد سنبلچه در سنبله، طول پدانکل و ارتفاع بوته از روشهای گزینش انفرادی یا توده ای، برای صفات شاخص برداشت، طول برگ پرچم و طول ریشک از روش های مبتنی بر دورگ گیری، وبرای سایر صفات از روشهای گزینش در نسل های در حال تفکیک استفاده شود.