مبانی فقهی سیاست خارجی دراندیشه مقام معظم رهبری

چکیده پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 هـ.ش با رهبری فقیهی جامع الشرایط و مجتهدی آگاه یک سلسله ارزش ها و اصول نوینی را در سطح منطقه ای و جهان به ارمغان آورد و ارزش های یاد شده مبنای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. در دوره رهبری امام خمینی(ره) به عنوان ولی فقیه، کار کرد زمان و مکان به عنوان دو رکن اساسی و موثر در روند استنباط و اجتهاد برای پاسخگویی به نیازهای دائماً متحول و دگرگون شونده در عرصه سیاست خارجی، از اهمیت خاصی برخوردار بود. پس از ایشان نیز با توجه به جایگاه رهبری در نظریه ولایت فقیه، گستره ی وظایف و اختیارات رهبری در قانون اساسی و سیر تحولات سیاست خارجی در دوره های گوناگون، رهبری در سطح تصمیم سازی از طریق وضع سیاست های کلان و در سطح تصمیم گیری با اعمال حکم حکومتی، نقشی بی بدیل و تعیین کننده در سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران ایفاء می کند و بدون در نظر گرفتن نقش مقام معظم رهبری، ارائه تحلیلی واقعی و کاربردی از ماهیت، جهت گیری و اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران امکان پذیرنمی باشد. این ایفای نقش زمانی مهمتر می نماید که در نظر بگیریم حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی از سال 1360 تا 1368 عهده دار ریاست جمهوری اسلامی ایران بوده و با داشتن تجربه در نحوه تعامل ریاست جمهوری با مقام رهبری و حضور مستقیم در عرصه های بین المللی، هم در تدو ین مبانی نظری، هم در راهبری ساختار سیاسی و هم در فرایند رصد و پیگیری تحولات سیاسی از تسلطی چشمگیر و تأثیری عمیق بر خوردار بوده و هستند. در این پژوهش تلاش شده تا اصول و قواعد فقهی مورد کاربرد و موثر در تدوین مبانی نظری، تصمیم سازی و تصمیم گیری در عرصه سیاست خارجی از دیدگاه مقام رهبری با تأکید بر سه اصل عزت، حکمت و مصلحت مورد تبیین و تحلیل قرار گیرد و ضمن بررسی و ارزیابی تأثیر متغیرهای ملی، منطقه ای و بین المللی در سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران در دولت های مختلف، بر آیند آن چنین می نماید که مبانی و قواعد فقهی چه در تدوین مبانی نظری و چه در حوزه ی رصد و پیگیری تحولات و چه در عرصه اجرا و موضع گیری های مقام معظم رهبری در سیاست خارجی نظام، به عنوان رکنی رکین، موثر و بی بدیل مورد اتکای معظم له بوده است. واژه های کلیدی: مبانی فقهی، قاعده، مقام معظم رهبری، سیاست خارجی، جمهوری اسلامی ایران، عزت، حکمت، مصلحت.