ظرفیت فعل و شیوه های تغییر آن در زبان کردی (سورانی)

بررسی عناصر تشکیل دهنده ی جمله بخش مهمی از مطالعات زبانی را به خود اختصاص داده است و فعل به عنوان اصلی ترین عنصر نقش محوری را در این راستا دارا می باشد. در دستورهای سنتی جمله را به دو بخش نهاد و گزاره تقسیم می کردند. فعل جزئی از گزاره بود و از لحاظ ارزش سلسله مراتبی به اندازه ی فاعل مهم نبود. از منظر رویکردهای جدید از قبیل، دستور وابستگی و نظریه ی ظرفیت فعل ارزش بیشتری نسبت به سایر اجزاء دارد. در دستور وابستگی فعل در نقش هسته و دیگر اجزاء در جمله نقش وابسته ها را دارا هستند. ساختار جمله بر اساس روابط وابستگی میان این عناصر شکل می-گیرد و افعال بر اساس نوع و تعداد وابسته های همراه آن ها تقسیم می شوند. ظرفیت افعال در شرایط مختلف معنایی و نحوی به وسیله ی فرایندهای مشخص و متناسب تغییر می کنند. در این پژوهش به بررسی ظرفیت فعل و شیوه های تغییر آن در زبان کردی (گویش سورانی) از دیدگاه دستور وابستگی و نظریه ی ظرفیت پرداختیم. افعال و داده های مورد بررسی از گفتار گویشوران عادی و متون مکتوب معاصر گرفته شده اند. ابتدا فعل به عنوان هسته از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار گرفت. سپس، به توضیح وابسته های نحوی افعال پرداختیم و آن ها را بر اساس دستور وابستگی در دو طبقه ی متمم ها و افزوده ها قرار دادیم. در ادامه، افعال را از لحاظ ظرفیت در سه گروه اصلی قرار دادیم و نمونه های از افعال یک ظرفیتی، دو ظرفیتی و سه ظرفیتی بر اساس تعداد و نوع متمم ها در جمله ارائه شدند. در بخش پایانی فرایندهای تغییر ظرفیت تحت عنوان فرایندهای افزایش ظرفیت، فرایندهای کاهش ظرفیت و فرایندهای تغییر نوع متمم مورد بررسی قرار گرفتند.. نهایتاً، طبق بررسی های انجام شده، مشخص شد، دیدگاه ها، مفاهیم و طبقه بندی های موجود در دستور وابستگی بر روی داده های زبان کردی اعمال می شوند و در نظر گرفتن جمله ها و اجزای آن ها از این منظر می تواند در مطالعات زبانی روش موثری باشد.