مبادی معرفتی و غیر معرفتی فعل انسان از منظر ملاصدرا

چکیده: مسئله مورد بررسی در این پژوهش، بررسی فرآیند صدور فعل از انسان می باشد و اینکه چه مبادی و عوامل معرفتی و غیرمعرفتی ای در آن فرآیند دخیلند؟ انسان برای تحصیل اغراض طبیعی و غیر طبیعی خود، گریزی غیر از انجام یکسری از افعال ندارد.در تمام شئون زندگی انسان، «فعل» از جایگاه ویژه ای برخوردار است. چنین چشم اندازی از جایگاه فعل انسان در زندگی، و همچنین، جایگاه متعالی ملاصدرا در میان اندیشمندان اسلامی و منزلت حکمت متعالیه در مقایسه با نظام های فکری موجود، ضرورت واکاوی مسئله «فعل و مبادی آن» بر مبنای آثار صدرالمتالهین را می نمایاند. پژوهش حاظر از نوع «تحقیقات بنیادی» است؛ در این تحقیق از روش «تحلیل محتوا» استفاده شده است. در باب فرآیند صدور فعل از انسان، در نهایت جمع بندی تقریرات مختلف، به مدلی تفصیلی می رسیم، شامل نه مرحله: 1-نفس حیوانی با قوای واهمه و خیالی در افعال حیوانی و یا نفس ناطقه با عقل عملی در افعال انسانی و فکری؛ 2-تصور 3-تصدیق 4-شوق 5-تاکد شوق 6-اراده 7-قوه عامله 8-اوتار 9-حرکت اعضا مبادی معرفتی افعال انسان را می توان چنین برشمرد: حواس ظاهر، حش مشترک، خیال، وهم، حافظه، متصرفه و قوه عاقله. مبادی غیر معرفتی نیز بدین شرح می باشد: ملکات، خواطر(الهام ملک- وسواس شیطان)، گناه، تعصب، عادت، طبیعت. در مراحل مختلف پژوهش، در چند مورد، با مشی ای نوآورانه، موفق به ارائه مدل مفهومی از آثار ملاصدرا در مسائل مربوطه شده ایم. کلیدواژگان: فعل انسان، مبادی معرفتی، مبادی غیرمعرفتی، صدرالمتألهین