نمود ناتورالیسم در نخستین رمان اجتماعی ایران، تهران مخوف

قرن نوزدهم میلادی، عرصه ظهور مکاتب گوناگون ادبی می باشد که اغلب پیشروان و رهبران آن شاعران و نویسندگان فرانسوی هستند؛ یکی از این جریانات، مکتب ادبی ناتورالیسم می باشد که ابتدا در فلسفه و هنر و سپس در ادبیات و داستان نویسی نمایان شد؛ زمینه های ظهور مکتب ناتورالیسم اوضاع نابسامان بعد از انقلاب صنعتی و تحول در علم جدید و ماشینی شدن انسان و عدم توجّه به روح بشری بود؛ همزمان با چنین جریاناتی، داستان نویسان ایرانی نیز با شرایط مشابه اوضاع سیاسی و اجتماعی اواخر دوره قاجار، توجه و همّ خود را صرف نشان دادن اوضاعی اجتماع خود نمودند تا اینکه نتیجه آن رویکرد ناتورالیستی نویسندگانی همچون مرتضی مشفق کاظمی در رمان «تهران مخوف» شد. کاظمی با ارائه پلشتی ها و مفاسد اجتماعی و عریان نمودن زشتی های جامعه و همچنین بازگویی سرگذشت شخصیت ها همراه با سرشت و سرنوشت قهرمانان، مخاطب را به فضای مختنق و سیاسی آشفته ای می برد که مصادف است با روی کار آمدن کابینه سید ضیاء الدین. هدف مشفق کاظمی، در «تهران مخوف» صرفاً بیان ابراز عشق و دلدادگی دو جوان نمی باشد، بلکه با تأمل بر شخصیت ها و توصیف اعمالشان، طبق مکتب طبیعت گرایی زولا و ناتورالیسم، به بیان مسائل و مصائب اوضاع آشفته سیاسی و حکومتی و جامعه نابسامان می پردازد. در پژوهش حاضر، نگارنده تلاش می نماید مکتب ناتورالیسم را که با نمودهای خاص خود بر نویسنده پیشرو رمان اجتماعی معاصر ایران تأثیر گذارده و بر رمان معروفش یعنی، «تهران مخوف» متجلی و برجسته می باشد، مورد توجه قرار داده و همچنین تأثیر جریان ناتورالیسم را بر خلق شخصیت ها با طبیعت و اعمال پرسوناژها، مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد.