بررسی بهره وری نهاده ها و تعیین اندازه بهینه گلخانه های خیار در استان فارس

با توجه به اهمیت سیستم های گلخانه ای و شرایط مناسب آب و هوایی استان فارس، در این مطالعه بهره وری نهاده ها و اندازه ی بهینه ی گلخانه های خیار استان فارس در سال زراعی 1391-1390 مورد ارزیابی قرار گرفته است. داده های مورد نیاز با استخراج از 91 پرسشنامه و مصاحبه با بهره برداران خیار گلخانه ای در منطقه مورد مطالعه از روش نمونه گیری تصادفی ساده بدست آمده اند.آماره ها و آزمون های مختلف اقتصادسنجی نشان دادند که تابع کاب- داگلاس، فرم برتر برای برازش ارتباط بین نهاده های مورد استفاده در گلخانه های خیار و میزان تولید این محصول می باشد. بر اساس نتایج، تمام عوامل تولید بر میزان محصول تأثیر مثبت و معنی داری دارند. بهره وری نهایی و متوسط نهاده ها نیز با استفاده از ضرایب تابع عملکرد محاسبه شده اند. نهاده های نیروی کار و سوخت به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار بهره وری نهایی و متوسط می باشند. بهره وری نهایی این دو نهاده به ترتیب برابر با 47/3457 و 033/0 و بهره وری متوسط آن ها به ترتیب برابر با 91/23785 و 895/1 بدست آمد. همچنین بهره وری کل عوامل از طریق شاخص کندریک محاسبه شده است و مقدار آن برابر با 06/2 می باشد. جهت اندازه-گیری مقدار بهینه ی سطح زیر کشت نیز تابع هزینه ی درجه سوم برآورد گردیده است. بهترین اندازه برای گلخانه های خیار استان برابر با 7500 مترمربع بدست آمد. 06/34 درصد از بهره-برداران کمتر از این مقدار، مشغول به کشت هستند. در مرحله ی بعد با استفاده از رویکرد تحلیل پوششی داده ها، انواع کارایی محاسبه گردیده است. میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی به ترتیب برابر با 892/0، 822/0 و 736/0 می باشد. در مرحله ی آخر، با استفاده از روش ماتریس تحلیل سیاستی، مزیت نسبی مورد بررسی قرار گرفته است. شاخص های حاصل از این ماتریس بیانگر وجود مزیت نسبی در تولید و صادرات این محصول در منطقه و سال مورد نظر است. طبق نتایج حاصل از این پژوهش، پیشنهاد می گردد که دولت با اعطای وام و تسهیلات مناسب به توسعه ی سطح زیر کشت گلخانه ها کمک کند، زیرا با افزایش اندازه ی گلخانه ها، هزینه ی هر واحد کاهش می یابد.