ارزیابی پیامدهای اجتماعی-اقتصادی کشت حنامورددهستان محمد آباد شهرستان قلعه گنج

نام خانوادگی: میرزایی نام: شهاب رشته و گرایش: توسعه روستایی/ توسعه کشاورزی مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد تاریخ دفاع: 25/10/1392 استاد راهنما: دکتر مهدی نوری پور ارزیابی پیامدهای اجتماعی – اقتصادی کشت حنا: مورد دهستان محمدآباد شهرستان قلعه گنج چکیده در سال های اخیر، سیاست گذاران به اهمیت کاربرد اطلاعات اقتصادی- اجتماعی در تجزیه و تحلیل سیاست های توسعه روستایی پی برده اند و می دانند که با استفاده از این اطلاعات برنامه های آنان موفقیت بیشتری خواهد داشت. در این راستا، هدف پایان نامه ی حاضر ارزیابی پیامدهای اجتماعی – اقتصادی کشت حنا در مناطق روستایی دهستان محمدآباد شهرستان قلعه گنج بود. دلیل انتخاب این موضوع این بود که طی سال های اخیر کشت این محصول در منطقه مورد نظر بسیار رواج یافته و آن چنان که به نظر می رسد، اثرات قابل ملاحظه ای در زندگی کشاورزان به جا گذاشته است، اما در این زمینه مطالعه خاصی انجام نشده است. لذا، هدف بخش اول پژوهش، تعیین اهمیت نسبی کشت های غالب منطقه مورد مطالعه بود. بدین منظور از روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) بهره گرفته شد. نمونه مورد مطالعه در بخش اول، با توجه به ماهیت کار، شامل متخصصان موضوعی شاغل در مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مذکور (6 نفر) بودند. معیارهای مورد نظر برای این مرحله، درآمد، بازار خرید، وابستگی به نهاده های کشاورزی، مقاومت به تنش خشکی، برخورداری از وام ها، اعتبارات و کمک های دولتی، برخورداری ازحمایت های آموزشی و ترویجی، سهولت برداشت، قدرت انبارداری و ایجاد اشتغال بودند که با نظرخواهی از کارشناسان جهاد کشاورزی به روش دلفی معیارها انتخاب شدند. افزون بر آن، گزیدارهای مورد نظر نیز کشت های غالب منطقه ی مورد مطالعه بودند که حنا، نخیلات، گندم، جو و کنجد را شامل شدند. هدف بخش دوم پژوهش، ارزیابی پیامدهای اجتماعی – اقتصادی کشت حنا در مناطق روستایی دهستان محمد آباد شهرستان قلعه گنج بود. بدین منظور از روش علی- مقایسه ای بهره گرفته شد. برای انتخاب نمونه مورد مطالعه، نخست 20 روستا به عنوان مهم ترین روستاهای منطقه از لحاظ کشت محصولات کشاورزی مشخص شدند. همچنین برای تشخیص همگنی روستاهای مورد مطالعه، روش تاکسونومی عددی راهگشا گردید. فزون بر آن، کشاورزان مورد مطالعه به سه گروه حناکاران، غیرحناکاران در روستاهای دارای حناکاری و غیرحناکاران در روستاهای فاقد حناکاری تقسیم شدند. در مجموع با توجه جمعیت مورد مطالعه (1241 کشاورز) و جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان، 298 کشاورز به عنوان نمونه تعیین شد و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده نمونه ها انتخاب گردیدند. برای جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته به کار رفت که روایی آن به روش روایی صوری و پایایی آن طی یک مطالعه مقدماتی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (63/0- 93/0) به دست آمد. نتایج بخش اول پژوهش حاکی از آن است که در مجموع، برآیند دیدگاه پرسش شوندگان در پژوهش حاضر بر نقش برجسته تر کشت حنا نسبت به کشت های دیگر اشاره دارد و برای توسعه کشت حنا در منطقه ی مورد مطالعه، وزن و جایگاه بالاتری نسبت به سایر کشت های غالب قائل بودند. در مورد نتایج بخش دوم پژوهش نیز مقایسه وضعیت شاخص های اقتصادی- اجتماعی و اجتماعی- فرهنگی حال حاضر سه گروه مورد مطالعه نشان داد که در مجموع، حناکاران نسبت به دو گروه دیگر در وضعیت بهتری قرار دارند. به منظور اطمینان نسبی از این که تغییر در وضعیت شاخص های مورد مطالعه گروه حناکاران نسبت به گروه غیر حناکاران ناشی از کشت حنا بوده است، از تحلیل کوواریانس بهره گرفته شد. با توجه به نتایج می توان اذعان داشت که تغییر وضعیت شاخص های اقتصادی - اجتماعی و اجتماعی – فرهنگی حناکاران نسبت به گروه غیرحناکاران در روستاهای دارای حناکاری و گروه غیر حناکاران در روستاهای فاقد حناکاری، ناشی از کشت حنا بوده است. همچنین، نتایج نشان داد، وضعیت اقتصادی - اجتماعی حناکاران در اثر کشت حنا به میزان 12 درصد بهبود یافته است، در حالی که این وضعیت برای شاخص های اجتماعی – فرهنگی، 5/4 درصد بوده است. کلید واژه: ارزیابی، پیامدهای اجتماعی- اقتصادی، حنا، ahp، محمدآباد