بررسی ملاحظات امنیتی-استراتژیک آمریکا بر تشدید سیاست تحریم ایران (2012-1980)

در تعاملات و برخوردهای جمهوری اسلامی ایران و آمریکا طیف گسترده ای از تهدیدات – که شامل مولفه های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و بین المللی می باشد- نقش دارد. در حالی که اکثر اقدامات ایران موجب نگرانی آمریکا است، مسلماً در قلب این مسائل، دشمنی مداوم بین ایران و آمریکا نهفته است. در تمام این سال ها دولت آمریکا با تعریف ایران به عنوان تهدیدی فوق العاده برای امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد آمریکا و همچنین امنیت جهانی، ممنوعیت ها و تحریم های مختلفی را جهت سرمایه گذاری و داد و ستد با جمهوری اسلامی ایران وضع کرده است. در واقع دولت و کنگره آمریکا بر این اعتقاد بودند که با قطع حمایت شرکت های غربی از ایران و ایجاد محدودیت برای ارتقاء و بهبود صنایع ایران از جمله صنایع نفتی، دولت ایران دچار مشکلات اقتصادی شدیدی خواهد شد و در نتیجه، زمینه تغییر در رفتار این کشور را فراهم خواهد ساخت. از این رو دولت مردان ایالات متحده همواره در صدد راهی بودند تا به گسترش دامنه تحریم و در نتیجه تحقق اهداف متصور دست یابند. چنانکه می توان گفت، تحریم های آمریکا علیه ایران از ابتدای انقلاب تا کنون به لحاظ سطح در سه گام پلکانی شامل: مرحله جنینی، انتقالی و سازمان یافته تقسیم می گردد. در مرحله جنینی شاهد تحریم های آمریکایی یک جانبه، در موضوعات تجاری و مبتنی بر فرامین اجرایی رئیس جمهور هستیم. در مرحله انتقالی، با تصویب قانون داماتو، تحریم های آمریکایی دوگانه فرامرزی (آن دسته از تحریم شرکت های خارجی که در ایران سرمایه گذاری داشته باشند) برای نخستین بار علیه ایران اعمال شد و به لحاظ ضابطه اجرایی، قوانین مصوب کنگره در کنار فرامین اجرایی رئیس جمهور بر شدت تحریم ها افزود. همچنین در این مرحله، تحریم های سرمایه گذاری به ویژه در حوزه نفت و گاز بر تحریم تجاری افزوده شد. در مرحله سازمان یافته، تحریم ها علاوه بر سطح یک و چندجانبه در عرصه نهادی و در قالب تحریم های بین المللی شورای امنیت به تصویب رسید. تمامی این روندها و فرآیندها حکایت از سیر سعودی تحریم ها به لحاظ گستره، ابعاد، عمق و شدت دارد. در این پژوهش با استفاده از تئوری تحریم از زاویه نگاه سازه انگارانه به توصیف و تحلیل روند صعودی تحریم ایران پرداخته خواهد شد.