پهنه بندی طوفانهای گرد و غباری با استفاده از تصاویر ماهواره ای (مطالعه موردی استان ایلام)

امروزه پدیده فرسایش بادی به عنوان یکی از اصلی ترین فرایند های تخریب اراضی در مناطق مختلف دنیا از جمله ایران به شمار می آید. طوفان های شن و گرد و غبار از اصلی ترین معضلات فرسایش بادی می باشد که در سال های اخیر افزایش چشمگیری داشته اند. اثرات متعددی برای این طوفان ها شمرده شده است که به دو گروه کلی محیطی و انسانی تقسیم می شود. اولین قدم جهت مدیریت بهتر و مقابله با این بلای طبیعی و کاهش اثرات ناشی از آن تشخیص مناطق در معرض خطر می باشد. در این پژوهش به منظور بررسی مناطق متأثر از طوفان گرد و غبار، استان ایلام به علت موقعیت جغرافیایی خاص و هم جواری با بیابان های عربی به عنوان یکی از مناطق در معرض خطر شناسایی گردید. به منظور بررسی توده های گرد و غبار در استان از داده های میزان دید افقی ثبت شده در ایستگاه های هواشناسی استفاده شد. برای تهیه نقشه های پهنه بندی وسعت و شدت گرد و غبار به عنوان یک نقشه راهبردی و کاربردی از 4 تصویر سنجنده مودیس در طی سال های 1387 تا 1390 استفاده شد. پس از انجام تصحیحات هندسی و محاسبه دمای درخشندگی با استفاده از سه شاخص آکرمن، میلر، tdi وnddi نقشه های مورد نظر تهیه گردید. به منظور تفکیک توده گرد و غبار از سایر پدیده های جوی آستانه کمتر از صفر در شاخص آکرمن و بزرگ تر از 2 برای شاخص tdi و برای شاخص میلر و nddi با توجه به هر رخداد و خصوصیات آن تعیین و با توجه به میزان غلظت گرد و غبار در هر شاخص، شدت طوفان های گرد و غبار در شش کلاس بسیار شدید، شدید، متوسط، ضعیف، بسیار ضعیف و بدون گرد و غبار کلاس بندی گردید. در میان رویداد های گرد و غبار مورد مطالعه رویداد دوم و سوم مربوط به تاریخ 25 شهریور سال 1387 و 14 تیر سال 1388 شدیدترین طوفان های گرد و غبار و از میان شاخص ها، شاخص آکرمن برای تعیین وسعت و شاخص آکرمن و tdi برای تعیین میزان شدت به عنوان موثرترین شاخص شناسایی شد. نتایج این تحقیق نشان داد که از میان شهرستان های استان بیش ترین و کمترین اوضاع بحرانی به ترتیب مربوط به دهلران در جنوب و ایوان در شمال استان بوده است. همچنین با آنالیز رسوبات گرد و غباری ثابت شد که این رسوبات حاوی درصد بالایی از عناصر سمی مثل آرسنیک، سرب، کادمیوم، نیکل و درصد کمتری از عناصر مس و کروم است.