بررسی رابطه بین گسل ها، چشمه های کارستی و سکونتگاه های انسانی (مطالعه موردی: استان کرمانشاه)

چکیده عوامل متعددی در میزان نفوذ نزولات جوی، تشکیل منابع آب کارست زیرزمینی و موقعیت مکانی خروج این آبها موثر هستند، این عوامل عبارتند از:سنگ شناسی، توپوگرافی، میزان نزولات، سطوح ناپیوستگی، شیب و مناطق خرد شده لایه ها، اما از میان این عوامل تراکم و موقعیت مکانی گسل ها نقش بسیار مهمی در میزان نفوذ نزولات جوی، ایجاد منابع کارست زیرزمینی و موقعیت مکانی خروج این آبها دارد. استان کرمانشاه در میانه ضلع غربی کشور واقع شده واغلب ارتفاعات آن از سازندهای سخت (کربناته) تشکیل شده است و با داشتن بیش از 550 سراب و چشمه کارستی یکی از استان هایی است که عمده منابع آب سکونتگاه های آن را همین سراب یا آبخوان های کارستی تامین می کند. در استان کرمانشاه تعداد زیادی از چشمه ها در مجاورت مناطق گسلی قرار دارد و همچنین فاصله کم و محدودی بین روستاها و چشمه در بسیاری از مناطق استان دیده می شود.در این راستا هدف اصلی در این تحقیق بررسی علمی رابطه مکانی بین گسل، چشمه های کارستی و سکونتگاه های انسانی استان است.علاوه بر این در راستای روشن تر شدن و شناخت بهتر اهداف اصلی تحقیق، اهداف فرعی دیگری نیز در این تحقیق از جمله:بررسی رابطه بین شیب توپوگرافی و فراوانی چشمه ها، بررسی رابطه بین طبقات ارتفاعی و فراوانی چشمه ها، بررسی رابطه بین دبی چشمه ها و فاصله از گسل، بررسی رابطه بین جهت شبکه هیدروگرافی و جهت گسلها، بررسی تراکم چشمه و روستاها در زون های مختلف استان بررسی شده اند. به منظور تحقق اهداف اصلی تحقیق با استفاده از روش شواهد وزنی رابطه بین گسل و چشمه، سپس چشمه و روستا از لحاظ موقعیت مکانی مورد بررسی قرار گرفت.نتایج بررسی شواهد وزنی نشان داد که بیشترین تعدادچشمه درکمترین فاصله از گسل و بیشترین تعداد روستاها هم در کمترین فاصله نسبت به چشمه های کارستی قرار دارد. لذا می توان نتیجه گرفت که موقعیت مکانی و پراکندگی بیشتر چشمه های کارستی نتیجه ساختمان گسلی و همچنین پراکندگی و موقعیت مکانی بیشترروستاها نتیجه موقعیت مکانی چشمه ها در استان است. اگر گسلها در موقعیت مکانی چشمه ها تاثیر دارد و چشمه نیز در موقعیت مکانی روستا تاثیر داشته باشد بر اساس رابطه تعدی در ریاضی گسل با واسطه چشمه ها به طور غیرمستقیم در موقعیت مکانی روستاها تاثیر دارد. در جهت تحقق اهداف فرعی تحقیق به کمک روش های آماری(همبستگی و رگرسیون) مشخص شد بین شیب توپوگرافی و فراوانی چشمه ها، طبقات ارتفاعی و فراوانی چشمه وبین دبی چشمه و فاصله از گسل نیز همبستگی منفی برقرار است.نتایج بررسی جهت شبکه هیدروگرافی و جهت گسل در استان نشان داد که جهت شبکه هیدروگرافی از جهت گسل پیروی می کند که در زون زاگرس شکسته و سنندج -سیرجان این تبعیت بیشتر است .درپایان نتایج بررسی تراکم روستا و چشمه در زون های استان نشان می دهد زون زاگرس شکسته بیشترین تراکم را از لحاظ تعدادچشمه و روستا دارد . کلید واژه:گسل، چشمه کارستی، سکونتگاه های انسانی، مدل شواهدوزنی، gis، کرمانشاه