پهنه بندی سیلاب رودخانه های حوضه چالوس با استفاده از تلفیق مدل های هیدرولوژیکی وسیستم اطلاعات جغرافیایی

چکیده: سیلاب فاجعه بارترین حادثه طبیعی در کره خاکی ماست. این حادثه طبیعی را میِِ توان از دو دیدگاه مهار و مدیریت سیلاب بررسی کرد.مدیریت مقوله ای فراتر از مهار وکنترل سیلاب می باشد. با توجه به تجربیات جهانی مهار کامل سیلاب امری غیر ممکن است، وباید در مدیریت سیلاب سرمایه گذاری کرد. مدیریت غیر سازه ای بخشی از مدیریت سیلاب است که در آن برای مقابله با سیلاب سازه ای احداث نمی شود. از جمله بخش های مدیریت غیر سازه ای سیلاب پیش بینی زمان وقوع سیلاب و همچنین تعیین پارامترهای مربوط به آن مانند عمق سیل، سرعت جریان در نقاط مختلف و تعیین پهنه ی سیل گیر احتمالی در نقاط مختلف می باشد. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) پهنه بندی سیلاب در منطقه مورد مطالعه بررسی شود. برای این منظور با اخذ توپوگرافی منطقه با مقیاس 25000/1 و تعیین مسیر دقیق رودها از تصاویر ماهواره ای برای ورود بهgis انجام شد، سپس در محیط gis پردازش اولیه بر روی اطلاعات صورت گرفت و سیستم مختصات لایه ها تعریف شد، در مرحله بعد با استفاده از اکستنشنarchydro، مرز کلی حوضه و زیر حوضه های موجود و بسیاری از پردازش های دیگر انجام شد و با استفاده از اطلاعات استخراج شده tin، dem، نقشه میانگین شیب برای هر حوضه، نقشه آبراهه ها و نقشه جهت آبراهه ها تعیین شد و سپس با استفاده از اکستنشن hec-geo-rasاطلاعات مورد نیاز برای نرم افزار hec-rasشامل river center line، bank river، flow path، xs-cutline ، ineffective area و obstruction محاسبه شد. سپس با استفاده از نقشه کاربری ارضی مقادیر ضریب مانینگ وگروه های هیدرولوژیک خاک و همچنین نقشه توزیع شماره منحنیدر زیر حوضه ها و درصد مساحت هر کاربری در هر زیر حوضه مشخص گردید و به دنبال آن با انتقال اطلاعات بهhec-ras و وارد نمودن مقادیر ضریب زبری مانینگ در هر یک از مقاطع عرضی و تعریف آبراهه ها و سرشاخه های ورودی به رود اصلی و همچنین تعریف شرایط مرزی مدل hec-ras در شرایط ماندگار اجرا گردید. سپس با انتقال مدل به نرم افزارarc gis پردازش های لازم انجام گردید وبا هم پوشانی لایه های مختلف در gis از جمله لایه های عمق و سرعت در حالت های مختلف به بررسی مناطق خطرناک در هنگام سیل پرداخته شد و سپس با هم پوشانی لایه کاربری اراضی و لایه های عمق و سرعت، انواع کاربری هایی که در معرض خطر سیلاب قرار دارند مشخص شدند.