ارائه یک مدل تقاضای سفر با دوچرخه: مطالعه موردی شهر تهران

امروزه، افزایش بی رویه خودروهای سواری در سطح شهرها و رشد روزافزون سفرهای درون شهری، مشکلاتی از جمله تراکم و آلودگی هوا بوجود آورده و منجر به تنزل کیفیت زندگی در کلان شهرها شده است. در چنین شرایطی معمولا بکارگیری سیستم های مدرن حمل و نقلی مطرح می شوند اگرچه روش های سنتی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردارند. سیستم دوچرخه سواری با توجه به فوایدی همچون: کاهش تراکم و آلودگی هوا و افزایش سطح فعالیت فیزیکی مردم به عنوان یک گزینه حمل و نقلی سبز و انسان - محور مطرح است. اما افزایش سطح دوچرخه سواری تنها با اجرای عملیات عمرانی که از جنس سخت افزار است امکان پذیر نیست، بلکه عوامل مختلفی بر انتخاب شیوه ی سفر با دوچرخه اثر گذار است و در صورت عدم توجه به این عوامل تنها هزینه هنگفتی صرف ایجاد شرایط فیزیکی طرح ها خواهد شد. این امر با توجه به فرهنگ متفاوت موجود در کشور ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از انجام این مطالعه، ارائه مدل تقاضای سفر با دوچرخه و تعیین نقش عوامل مختلف از جمله، ویژگی های فردی، اقتصادی، محیطی و مشخصات سفر در دوچرخه سواری است. در این مطالعه، از اطلاعات گردآوری شده از طریق پرسشگری در منطقه هشت شهرداری تهران و نرم افزار ان لوجیت جهت پرداخت مدل ها استفاده شده است. نتایج پرداخت مدل لوجیت ترکیبی جهت تعیین میزان استفاده از دوچرخه در شرایط موجود نشان می دهد، وجود دوچرخه در خانوار موجب افزایش احتمال استفاده از دوچرخه شده و از دوچرخه بیشتر برای سفرهای با هدف تحصیل و خرید، استفاده می شود. همچنین افزایش دسترسی به حمل و نقل عمومی موجب کاهش تقاضای سفر با دوچرخه می گردد. مدل ها نشان می دهد، در بین مسافران در ارتباط با وجود خودروی شخصی در خانوار و استفاده به ندرت از دوچرخه اختلاف سلیقه ای وجود دارد که بخشی از اختلاف سلیقه بر اساس جنسیت و میزان دسترسی به حمل و نقل عمومی قابل توضیح است. استفاده از مدل لوجیت ترکیبی جهت تعیین حداکثر زمان قابل قبول برای دوچرخه سواری در انجام سفرهای کار و تحصیل نشان می دهد، در بین مسافران در ارتباط با ویژگی دسترسی به حمل و نقل عمومی، در انتخاب گزینه ی حداکثر 30 دقیقه دوچرخه سواری اختلاف سلیقه ای وجود دارد، که با در نظر گرفتن توزیع یکنواخت برای ضریب این ویژگی، نمایش داده شده است. همچنین نتایج نشان می دهد، در صورت وجود فضای مناسب و ایمن برای پارک دوچرخه در محل کار یا تحصیل، افراد حاضرند زمان بیشتری (50 دقیقه) را با دوچرخه طی نمایند.