اسکان

در پایان نام? حاضر، دانشجو به مقول? حذفِ مصوِّتِ کوتاه، یعنی ــَـ ، ــِـ ، ــُـ (a, e, o) ، در زبان فارسی، و به ویژه در شعر سنّتیِ فارسی، پرداختهاست. از دیدگاهِ دانش آواشناسی، حذف مصوِّت جزوِ مقول? «حذفِ واجی» و/ یا «کاهش واجی» (phonological elision/ emission/ deletion) به شمار میرود. حذفِ واجی و کاهش واجی از فرایندهای واجی در زبانند. حذفِ واجی عبارت است از حذفِ واج، اعمّ از صامت یا مصوِّت، برمبنایِ شرایطِ زبانیِ خاص، که این شرایطِ زبانیِ خاص، به ویژه در زبانِ انگلیسی، پیشتر به دقّت توصیف شدهاست. در این پایاننامه، دانشجو تلاش کردهاست فرایند یادشده را، به دقّت و با نگاهی کاملاً توصیف گرایانه، بررسی کند و انواعِ آن را، ازلحاظِ وزنی، یعنی ازنظرِ آرایش هجایی، دستهبندی کند. اسکان، و اصولاً حذفِ مصوِّت (چه بلند و چه کوتاه) در هر زبانی، غالباً براساس اصل کمکوشی یا زحمت کمتر (least effort) اتّفاق میافتد؛ یعنی، مثلاً بهجای «بنِشست»، «نَستانم»، و «مَشکن»، به ترتیب، میتوان گفت: «بنْشست»، «نَسْتانم»، و «مَشْکن». در زبانِ گفتار، گوینده مجاز است مصوِّتِ کوتاه را حذف کند، و، به تَبَعِ آن، یک هجا از کلامِ خود بکاهد. امّا، در شعرِ سنّتیِ فارسی، که کاملاً مبنایِ کمّی (quantitative) دارد، یعنی هجاها دارایِ دو نوعِ اصلیِ کوتاه و بلندند، تنها ضرورتِ وزن باعثِ اجرا یا عدمِ اجرایِ اسکان است. در این پایان نامه، براساس تحقیق دانشجو، اسکان را به شش نوعِ اصلی و دوازده نوعِ فرعی (یا دوازده قِسم) می توان تقسیم کرد.