ارزیابی تغییرات مکانی پتاسیم خاک به کمک روش زمین آمار در منطقه خارتوران استان سمنان

در علومی همچون خاکشناسی، اکولوژی، زمین شناسی و غیره که در آنها مقدار اندازه گیری شده یک کمیت در یک محدوده ی معین پردازش می شود، تخمین مقادیر متغیرها در مکان و زمان خاص با استفاده از داده های موجود از همان متغیر و یا بکار بردن اطلاعات متغیرهای دیگر معمول می باشد. با توجه به ماهیت اندازه گیری های ناحیه ای، ناهمگونی و همبستگی مکانی و زمانی آنها، عدم قطعیت، مشکلات جمع آوری داده ها، اندازه گیری متغیرهای مختلف در یک مکان و زمان مشخص و محدود بودن داده ها روشهای مختلف درون یابی مانند کریجینگ و کوکریجینگ و غیره به عنوان یک ضرورت توسعه یافته اند. در این پژوهش به منظور دستیابی به اطلاعات دقیق تر و جامع تر در راستای توسعه ی کشاورزی، منطقه خارتوران استان سمنان که دارای بخش های کشاورزی وسیع، روستاهای متعدد و چاه های آب کشاورزی عمیق و نیمه عمیق می باشد، انتخاب گردید تا با استفاده از نمونه برداری ها و انجام آزمایش ها، نقشه ی حاصلخیزی خاک منطقه رسم گردد. در این راستا منطقه بر اساس موقعیت جغرافیایی زمین های کشاورزی تقسیم بندی شد و 200 نمونه به صورت زیگزاگی از زمین های کشاورزی و مناطق بکر در دو عمق 0-30و 30-60 سانتی متری خاک برداشته شد. نمونه ها در آزمایشگاه برای کمیت های شوری، ph، آهک و پتاسیم قابل جذب خاک مورد ارزیابی قرار گرفتند و سپس داده ها در محیط نرم افزار arc gis 9.3 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و تمام مدل های درون یابی شامل کریجینگ، توابع پایه شعاعی، معکوس فاصله و چند جمله ای موضعی برای ارزیابی بهترین مدل درون یابی برازش شدند. برای پارامتر شوری در خاک سطحی و خاک عمقی به ترتیب مدل توابع پایه شعاعی)نواری باریک کامل( و کریجینگ)معمولی(، برای پارامتر آهک در خاک سطحی و خاک عمقی به ترتیب مدل توابع پایه شعاعی)نواری همراه با کشش( و توابع پایه شعاعی)چندربعی معکوس(، برای پارامتر ph در خاک سطحی و خاک عمقی به ترتیب مدل کریجینگ)جداکننده( و توابع پایه شعاعی)نواری همراه با کشش( و برای پارامتر پتاسیم در خاک سطحی و خاک عمقی به ترتیب مدل توابع پایه شعاعی)چند ربعی معکوس( و کریجینگ )ساده( به عنوان بهترین مدل ها برای درون یابی پارامترهای ذکر شده، انتخاب گردید. با توجه به نتایج در شمال و جنوب منطقه شوری بالایی در خاک دیده می شود که این شوری بیشتر در مناطق کشاورزی است، همچنین در عمق60-30 سانتیمتری خاک شوری بسیار پایین تر از سطح خاک است البته در شمال نقشه شوری بالایی در عمق 60-30 سانتی متری مشاهده می گردد. آهاک خاک در اکثر مناطق کشاورزی در عمق 30-0 سانتیمتری غیر از یک منطقه در جنوب نقشه کمتر نسبت به مناطق بکر است و در عمق 60-30 سانتیمتری الگوی خاصی بین مناطق کشاورزی و بکر مشاهده نمی گردد. ph خاک در عمق 30-0 سانتیمتری خاک در اکثر مناطق یکسان و تفاوتی بین مناطق بکر و کشاورزی مشاهده نمی گردد و در عمق 60-30 سانتیمتری خاک در مناطق کشاورزی ph بالاتری نسبت به مناطق بکر مشاهده می گردد. پتاسیم خاک در اکثر مناطق بسیار زیاد و تفاوتی بین مناطق بکر و کشاورزی دیده نمی شود فقط در عمق 60-30 سانتیمتری در برخی مناطق کشاورزی مقادیر پتاسیم کم می باشد.