اصلاح و واسنجی شاخص lfh جهت پهنه بندی سیل رودخانه قره سو

چکیده: دامنه خسارت سیل در دشت های سیلابی متاثر از میزان آورد و خصوصیات هندسی بستر جریان می باشد. اگر چه ویژگیهای مورفومتری رودخانه به تنهایی برای شناسایی خطرات سیل کافی نیست ولی نقش مهمی در برآورد هیدرولیکی گسترش و عبور امواج سیل دارد. به همین دلیل علاوه بر جنبه های آب شناسی، ویژگی های زمین ریخت شناسی سهم مهمی در ارزیابی خطر سیل دارند. در این پژوهش ارتباط شاخص lfh که با استفاده از پارامترهای مورفومتری رودخانه میزان سیل خیزی مئاندرها را نشان می دهد، با پهنه های سیل که توسط مدل هیدرولیکی hec-ras پیش بینی شده اند، مورد بررسی قرار گرفت. لازم به ذکر است مدل hec-ras به یکسری داده هندسی و هیدرولیکی نیاز دارد که جمع آوری آنها وقت گیر و هزینه بر است اما شاخص lfh فقط به داده های هندسی رودخانه نیاز دارد که اندازه گیری آنها ساده تر است لذا با استفاده از آن به سادگی می توان به پیش بینی پهنه سیل در حوضه های فاقد داده های هیدرولیکی اقدام کرد. به این منظور جهت اندازه گیری پارامترهای مورد نیاز شاخص lfh ابتدا محدوده پشته ها و خاکریزهای حاشیه رودخانه در طی بازدید میدانی با استفاده از دستگاه gps تعیین حدود و پلان رودخانه قره سو با استفاده از نقشه های با مقیاس 1:2000 ترسیم گردید سپس مقدار شاخص lfh برای 31 قوس رودخانه محاسبه شد. در مرحله بعد با استفاده از مدل هیدرولیکیhec -ras و الحاقیهhec-geo ras پهنه های سیل در دوره بازگشت های 50،25،10،5،2 و100ساله مشخص گردید و سرانجام ارتباط پهنه های سیل با مقادیر شاخص lfh با استفاده از نرم افزار spss مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد پتانسیل سیل خیزی رودخانه قره سو در بازه مورد مطالعه کم است زیرا در قسمت های زیادی از حاشیه رودخانه خاکریزهای طبیعی وجود داشت که تحت چنین شرایطی خطر محلی سیل کاهش می یابد و بین پهنه های سیل و مقادیر شاخص lfh ارتباط معناداری وجود ندارد زیرا شاخص مذکور از بیلان بین پارامترهای مختلف حاصل می شود. با جایگزین کردن پهنه های سیل با فواصل بین خاکریزها در شاخص lfh و ثابت در نظر گرفتن سایر پارامترها، مقادیر lfh جداگانه ای برای هر دوره بازگشت محاسبه گردید و ارتباط آن ها با شاخص lfh اندازه گیری شده، مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین همبستگی با lfh محاسباتی 2 ساله (خطر سیل 2 ساله) وجود دارد و مدل رگرسیون چند جمله ای درجه دوم مناسب ترین مدل برای پیش بینی خطر سیل 2ساله می باشد لذا می توان پهنه سیل 2 ساله برای هریک از قوس های رودخانه با استفاده از خطر سیل 2 ساله و ساده نمودن مدل رگرسیون پیش بینی کرد. w2yr=[1-lfh2yr]b ca lfh2yr = خطر سیل 2 ساله پیش بینی شده با مدل رگرسیون w2yr = پهنه سیل 2 ساله b = پهنای کمربند مئاندر ca = مرحله تنظیم کانال کلید واژه ها: خطر سیل، رودخانه قره سو، شاخص lfh ،hec-ras ، gis