بررسی تطبیقی داستان های کلیله ودمنه و مرزبان نامه

کلیله و دمنه ی بهرامشاهی و مرزبان نامه ی وراوینی دو اثر نفیس و ارزشمند زبان و ادبیات فارسی هستند که با شباهت های فراوانی از قبیل: شباهت ساختاری، محتوایی، سبکی، شخصیّت پردازی مشابه، داستان پردازی مشابه، شیوه-ی روایت گری یکسان و... که با هم دارند؛ می توانند، از جنبه های مختلف، مورد تحلیل و بررسی تطبیقی و نقد پژوهشگران قرارگیرند. در این رساله با هدف تبیین هر چه بهتر شباهت ها و همانندی های ناگفته ی دو اثر، به بررسی تطبیقی داستان-های آنها با تأکید بر محتوا، عناصر داستان، فابل ها و اندیشه های مشترک و همچنین بررسی ساختار برخی از داستان-های مشابه با استفاده از الگوی ریخت شناسی پراپ -که این الگو شباهت های ساختاری داستان ها را بهتر نمایان می-کند- می پردازیم تا نزدیکی و شباهت های دو اثر از جنبه های مورد بحث، آشکارتر شود. این نکته که سعدالدین وراوینی در ترجمه و نگارش مرزبان نامه، از نظر سبک و سیاق نویسندگی، بسیار تحت تأثیر نصرالله منشی و کلیله ودمنه بوده است، مورد تأیید و اذعان صاحب نظران فراوانی است؛ ولی شباهت های دیگری هم از قبیل: شخصیّت های داستانی مشابه، شخصیّت پردازی مشابه، شیوه ی روایت گری یکسان، بیان اندیشه های سیاسی مشابه در میان داستان، وجود داستان های بسیار مشابه که زیرساخت و درون مایه ی مشابهی دارند و ... در آنها نیز دیده می شود. وجود چنین شباهت هایی این فرضیه و عقیده را تقویت می کند که در صورت صحیح بودن انتساب مرزبان نامه ای که به زبان طبری نوشته شده بود، به مرزبان بن شروین، او نیز با کتاب کلیله و دمنه ی پهلوی، عربی، کلیله و دمنه ی منظوم رودکی یا... آشنایی داشته و این کتاب، یکی از منابع او در نگارش اثرش بوده است و در مواردی که بیان شد، از آن تأثیر پذیرفته است.