مدلی برای پیش بینی سری ها ی زمانی سالانه با استفاده از تکنیک شبکه های عصبی بیزین مطالعه موردی داده های بانک

تسهیلات اعطایی بانک ها یکی از مهم ترین متغیرهای پولی نظام اقتصادی کشور است. از یک سو دولت با تنظیم کانال های وام دهی در بانک های مختلف می تواند در ایجاد و یا جلوگیری از عواملی همچون اشتغال و تورم نقش مهمی ایفا کند، و از سوی دیگر بانک ها می توانند با اعطای وام به بخش تولیدی کشور، کمک کنند. در حقیقت یکی از اساسی ترین وظایف بانک تبدیل پول غیرفعال به پول فعال است و این عمل را از طریق جذب سپرده از افراد ریسک گریز و تزریق پول به بنگاه های اقتصادی فعال، تولیدی ها و یا افراد ریسک پذیر انجام می دهد. این روش چرخه ی تولیدی و اقتصادی کشور را به حرکت درمی آورد، از این رو عملکرد قوی یا ضعیف بانک های یک کشور در توسعه و پیشرفت و یا انحطاط اقتصاد کشور بسیار موثر است. لذا در این پژوهش برآنیم که عوامل موثر بر این متغیر مهم اقتصادی، یعنی تسهیلات اعطایی را شناسایی و آن را مدل سازی کنیم. در این راستا می خواهیم تأثیر سپرده های مردمی که در بانک ها به امانت گذاشته می شوند را بر تسهیلات اعطایی بانک ها به مردم ارزیابی نماییم. با توجه به این مطالب دو سوال پیش می آید، سوال اول اینکه آیا نوع بانک روی تسهیلات اعطایی بانک ها تأثیرگذار است یا خیر؟ و سوال دوم اینکه آیا مدل سازی به روش خطی برای توضیح این روابط بهتر است یا مدل سازی به روش های نوین غیرخطی؟ به همین منظور و در راستای پاسخ گویی به این سوالات داده های مربوط به 18 بانک را در سال های 1382 تا 1389 جمع آوری و با استفاده از نرم افزارهای مختلف مدل سازی از جمله eviews و clementine به ارزیابی این داده ها پرداختیم. در این پژوهش با استفاده از مدل سازی به روش خطی به دنبال پاسخ گویی به سوال اول بودیم. سپس برای پاسخ به سوال دوم، مدل خطی را به روش رگرسیون در مقابل مدل غیرخطی به روش شبکه ی عصبی بیزین قرار دادیم. معیار برتری در این پژوهش پیش بینی متغیر وابسته به روش درونی در نظر گرفته شده و با استفاده از مدل های خطی و غیرخطی تسهیلات اعطایی بانک ها را در سال 1389 پیش بینی و با مقادیر واقعی مقایسه کردیم. سپس پیش بینی های انجام شده و اختلافات آنها از مقادیر واقعی را در مدل خطی و غیرخطی با هم مقایسه نمودیم تا ببینیم کدام یک از مدل ها انتظارات ما را بهتر برآورده می کنند. در پایان به این نتیجه رسیدیم که سپرده های مردم نزد بانک ها تأثیر مثبت و معناداری در بانک های خصوصی نسبت به بانک های دولتی دارند. از سویی مدل خطی و غیرخطی هر دو در توضیح متغیر وابسته بسیار موفق بوده اما با توجه به اینکه معیار برتری در این مطالعه قدرت پیش بینی در نظر گرفته شده، مدل غیرخطی نسبت به مدل خطی کارایی بیشتری دارد، زیرا مدل غیرخطی پیش بینی های بهتر و به واقعیت نزدیک تری را نسبت به مدل خطی ارائه می دهد. فاصله ی پیش بینی ها در مدل غیرخطی از واقعیت همواره به یک میزان بوده و روند یکنواختی را طی می کند که این امر نشان از قدرت پیش بینی به صورت فراگیر است. به همین سبب مدل غیرخطی از قدرت پیش بینی بهتری برخوردار است.