بررسی رفتار ایمنی کشاورزان گندمکار و عوامل تأثیرگذار بر آن در شهرستان زنجان

با توجه به ماهیت شغل کشاورزی، شاغلین این بخش در معرض انواع حوادث و بیماری ها قرار دارند. از این رو، کشاورزی یکی از پرخطرترین مشاغل دنیا محسوب می گردد. زمانی که کشاورزان از سلامت جسمی کامل برخوردار نباشند، قادر نخواهند بود به بهره وری مطلوب در شغل خود دست یابند؛ این موضوع، اهمیت وجود تدابیری خاص برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های شغلی و مقابله با وقوع حوادث ناشی از شغل را مشخص می سازد. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف بررسی رفتار ایمنی کشاورزان گندمکار و عوامل تأثیرگذار بر آن در شهرستان زنجان انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی کشاورزان گندمکار در شهرستان زنجان بود (12630=n) که با توجه به فرمول کریجسی و مورگان، 254 نفر از آنان از طریق روش نمونه گیری چندمرحله ای برای انجام تحقیق انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه ای استفاده شد که پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ و روایی آن با استفاده از روایی محتوا و سازه تایید گردید. نتایج تحقیق نشان داد که رفتار ایمنی بیشتر کشاورزان گندمکار مورد مطالعه در مقابل عوامل زیان آور محیط کار در سطح پایین، میزان دانش آنها درخصوص رفتار ایمنی در سطح متوسط و نگرش آنها نسبت به بهداشت شغلی و رفتار ایمنی خنثی بود. بین درآمد کشاورزی، سطح زیر کشت گندم، سطح تحصیلات، تعداد دفعات مراجعه به پزشک، سطح دانش و آگاهی و نگرش کشاورزان با رفتار ایمنی آنها رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین بین سن کشاورزان، سن همسر و سابقه کار کشاورزی با رفتار ایمنی آنها رابطه منفی و معنی داری مشاهده شد. علاوه براین، بین تعداد اعضای خانوار، مساحت اراضی و تعداد ساعات کار در روز رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. رفتار ایمنی کشاورزان گوناگون از لحاظ نوع نظام بهره برداری، شرکت در دوره های آموزشی و دسترسی به خانه بهداشت در محل سکونت به طور معنی-داری متفاوت است. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نیز نشان داد که متغیرهای سن، سطح دانش در خصوص رفتار ایمنی، سطح تحصیلات، نگرش نسبت به بهداشت شغلی و رفتار ایمنی، تعداد دفعات مراجعه به پزشک، تعداد ساعات کار در مزرعه، سابقه کار کشاورزی و سطح زیر کشت گندم از عوامل تاثیرگذار بر رفتار ایمنی کشاورزان گندمکار در شهرستان زنجان بودند که با در نظر گرفتن مجموع اثرات مستقیم و غیرمستقیم، به ترتیب سه متغیر سن، سطح دانش در خصوص رفتار ایمنی و سطح تحصیلات دارای بیشترین تاثیر بر متغیر وابسته تحقیق بودند. میزان رعایت رفتارهای ایمنی توسط کشاورزان، به دلیل خنثی بودن نگرش اکثریت کشاورزان نسبت به بهداشت شغلی و کافی نبودن میزان دانش و آگاهی آنها در خصوص رفتارهای ایمنی، بالا بودن میانگین سن و سابقه کار کشاورزی آنها و پایین بودن سطح تحصیلاتشان در سطح پایین بود.