ریز افرایی میخک (dianthus caryophyllus) با استفاده از سامانه غوطه وری موقت

ریزازدیادی به عنوان روشی پیشرفته در تولید تعداد زیاد از گیاهان عاری از بیمارگر و شبیه به اصل شناخته می شود. در شرایطی که روش های قدیمی ریزازدیادی روی محیط کشت جامد، به واسطه هزینه های بالای نیروی انسانی و گران بودن بعضی از مواد شیمیایی با محدودیت تولید در مقیاس تجاری روبه روست، تولید گیاهان در بیوراکتور های مبتنی بر سامانه غوطه وری موقت که در سال های اخیر گسترش فزاینده ای داشته است می تواند به عنوان روش منحصر به فردی در تولید گیاهان در مقیاس انبوه (تجاری) مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش یک نوع بیوراکتور مبتنی بر سامانه غوطه وری موقت (tis) به صورت کار مشترک بین گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و موسسه کشت بافت حسامی، طراحی و مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این بررسی، ارزیابی امکان استفاده از این دستگاه برای ریزازدیادی یکی از مهم ترین گیاهان زینتی در دنیا، میخک، با نام علمی (cv. cherry- tessino dianthus caryophyllus) می باشد. در فاز نخست یا همان ضدعفونی کردن ریز نمونه ها (تک گره) مشاهده گردید که کاربرد نانو نقره در غلظت 200 پی پی ام به مدت زمان 10 دقیقه به صورت غوطه وری بعد از ضدعفونی سطحی با قرار دادن در اتانول 70% برای 30 ثانیه و سپس فروبردن در محلول هیپوکلریت سدیم 2.5 درصدبه مدت 2 دقیقه، به طور معنی داری باعث کاهش آلودگی های باکتریایی (12.5 درصد) گردید و بالاترین درصد زنده مانی ریزنمونه ها (81.25 درصد) مربوط به این تیمار بود. نتایج حاصل از کاربرد این بیوراکتور ساده، حاکی از افزایش 45.46 برابری زیست توده در مدت زمان پانزده روز می باشد. آنالیزهای ما اختلاف معنی داری بین وزن تر گیاهان رشد یافته در tis با گیاهان رشد یافته در محیط جامد را نشان می داد. همچنین tis تعداد شاخه های بیش تر را در مقایسه با محیط کشت جامد سبب گردید، که سازگاری بهتری را با شرایط طبیعی داشتند. نرخ تکثیر در tis بسیار بالاتر از محیط کشت جامد می باشد. بهترین ترکیب محیط کشت برای کسب بالاترین نرخ تکثیر درtis و محیط کشت جامد، بر اساس پروتکل آزمایشگاهhighmedia برای تکثیر گیاه میخک، همراه با تغییرات هورمونی 3 میلی گرم بر لیتر bap و 0.3 میلی گرم بر لیتر iba در فاز تکثیرگزارش گردید. بالاترین میزان ریشه زایی، با کاربرد 1 میلی گرم بر لیتر iba به منظور ریشه دهی و طویل شدگی در tis، و سپس انتقال گیاهان برداشت شده از tis به محیط کشت جامد دارای 1 میلی گرم بر لیتر iba، اتفاق افتاد. بیش از نود درصد گیاهان ریشه دار شده، به واسطه طویل بودن ریشه ها و بالا بودن تعداد ریشه های سالم، در گلخانه سازگار شدند. تعداد 4 بار غوطه وری در روز با فاصله زمانی 6 ساعت، مناسب ترین نرخ تولید نوشاخه (14.33عدد) و میزان شیشه ای شدن (20 درصد) را نشان داد. به طور کلی با بررسی های انجام شده، می توان این طور استنباط کرد که، بیوراکتور مبتنی بر سامانه غوطه وری موقت می تواند روش قابل اعتمادی در ریزازدیادی میخک در تولید انبوه این گیاه با کیفیت به مراتب بهتر از محیط کشت جامد، محسوب شود.