مطالعه و بررسی بناهای موقوفه سبزوار

در شهرهای دوران اسلامی بناهایی عام المنفعه وجود دارند که بافت اصلی هر شهر را تشکیل داده اند. این بناها در طول زمان توسط افراد خیر یا حاکمان وقف شده اند. وقف اگرچه در نگاه اول مقوله ای شرعی به نظر می رسد ولی به دلیل اهمیت آن در ساخت ابنیه و نقش آن در حفظ بافت شهری دارای اهمیت است.شهر سبزوار یکی از شهرهای دوران اسلامی با مردمی شیعه مذهب، بناهای وقفی زیادی از جمله کاروانسرا، مسجد، مدرسه و غیره را در خود جای داده است. این پژوهش با بررسی کتابخانه ای اصطلاح شرعی وقف، مشخص می-کند که وقف از نص صریح قرآن و روایات گرفته شده و از دیدگاههای مختلف، آن را مورد ارزیابی قرار داده و با استفاده از قواعد فقهی، دیدی باستان شناسانه از جمله ممنوعیت خرید و فروش املاک موقوفه، ثبات کاربری و تغییرناپذیری آنها را به دست می دهد که سبب ماندگاری و پایداری موقوفات و ثبات هویت دینی شهرهای اسلامی شده است. سپس با مطالعه اسنادی و کتابخانه ای وقف نامه های موجود و بررسی میدانی بناهای وقفی سبزوار، کارکرد آنها را در طول زمان بیان کرده و تشریح می کند که این بناها در کدام دوره تاریخی وجود داشته است. مطالعه وقف نامه ها نشان می دهد بناهای سبزوار کارکردهای مختلفی همچون دینی، آموزشی و فرهنگی داشته و متعلق به دوره سربداری به بعد هستند.