بررسی رابطه ی بین محافظه کاری حسابداری و قیمت گذاری کمتر از واقع عرضه ی عمومی اولیه ی سهام (ipos underpricing) در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

قیمت گذاری سهام عرضه های عمومی اولیه حداقل بنا به سه دلیل نسبت به ارزش گذاری سهام ثانویه از اهمیت ویژه ای برخوردار است: اول اینکه این شرکت ها با عرضه ی اولیه سهام خود برای نخستین بار قدم به بازار سرمایه نهاده و قصد تأمین منابع مالی موردنیاز خود را دارند، لذا تعیین قیمت مناسب عرضه ی سهام برای این شرکت ها و دست یابی به منابع موردنیاز حائز اهمیت فراوان است. دوم اینکه عرضه ی عمومی اولیه سهام، نخستین فرصتی است که در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار می گیرد تا بدین ترتیب فرآیند تخصیص سرمایه به بهترین شکل تحقق یابد. سوم اینکه قیمت گذاری این نوع سهام به مدیران شرکت ها فرصت می دهد تا بازخورد تصمیمات مالی و عملیاتی خود را در قالب علائم قیمتی در بازار سهام مشاهده کنند. این علائم و بازخوردها می توانند باور و طرز تلقی مدیران درباره ی فرصت های رشد آتی را تائید یا رد کنند (باگات و رانگان، 2003). نتایج حاصل از فرضیه ی اول این تحقیق نشان می دهد که پدیده ی قیمت گذاری کمتر از واقع عرضه ی اولیه سهام در بورس اوراق بهادار تهران، با ایجاد بازده کوتاه مدت غیرعادی برای سهام شرکت های جدید الورود به بورس (که به طور متوسط 14.32 درصد از بازده پرتفوی بازار بالاتر است)، تائید می شود. بنابراین قیمت تعیین شده برای سهام شرکت ها در اولین عرضه ی عمومی سهام آن ها، دارای مطلوبیت لازم نبوده؛ و این در حالیست که شرکت ها با ورود به بورس اوراق بهادار به دنبال تأمین سرمایه ی موردنیاز جهت گسترش عملیات و ادامه ی فعالیت خود از این طریق هستند و برای آن ها و فعالان بازار سرمایه حائز اهمیت است که قیمت تعیین شده برای سهام آن ها نشان دهنده ی ارزش واقعی شرکت و فرصت های توسعه و رشد آن در آینده باشد. وقوع این پدیده همچنین منجر به مخدوش کردن عملکرد بازار و مفهوم کارائی آن در زمان عرضه های اولیه ی سهام می گردد. تاکنون فرضیات بسیاری برای توضیح و تفسیر قیمت گذاری کمتر از واقع عرضه ی اولیه سهام ذکر شده است، و مبنای طبقه بندی این فرضیات، علتی است که هر دسته برای وقوع این پدیده بیان کرده اند، که در این میان تئوری های مبتنی بر عدم تقارن اطلاعات نسبت به سایرین ارجحیت دارد (جانگوسیت، 2005). تئوری های مبتنی بر عدم تقارن اطلاعاتی بر پایه این پندار شکل گرفته اند که بازده کوتاه مدت غیرعادی سهام عرضه های اولیه نتیجه عدم تقارن اطلاعاتی بین ذی نفعان مختلف در فرآیند عرضه ی عمومی اولیه است. در واکنش به دو بحث عدم تقارن اطلاعاتی و تضاد منافع، مفهوم محافظه کاری حسابداری در ادبیات حسابداری مطرح می شود. در واقع حسابداریِ محافظه کارانه به وسیله ی چندین سازوکار بالقوه، که در مبانی نظری تحقیق به آن ها اشاره شده است، عدم تقارن اطلاعاتی بین گرو های مختلف ذی نفعی که استفاده کننده از اطلاعات مالی هستند را، کاهش می دهد. نتیجه ی این تحقیق، بیانگر وجود رابطه ی معنی دار بین محافظه کاری حسابداری به عنوان یکی از ویژگی های کیفی اطلاعات مالی و قیمت گذاری کمتر از واقع عرضه ی اولیه ی سهام است. به این صورت که هرچقدر سطوح محافظه کاری اعمال شده بالاتر باشد، قیمت گذاری کمتر از واقع عرضه ی اولیه سهام که به عنوان یک ناهنجاری منجر به مخدوش شدن کارایی بازار در هنگام عرضه های اولیه ی سهام می شود، کاهش می یابد. این نتیجه سودمندی محافظه کاری حسابداری به عنوان یکی از ویژگی های کیفی اطلاعات مالی و نقش آن در کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین گروه های مختلف درگیر در فرآیند عرضه اولیه را مورد تائید قرار می دهد. به عبارت دیگر، نتیجه یاین تحقیق پیامدهای مثبت محافظه کاری حسابداری، به عنوان یکی از ویژگی های کیفیی اطلاعات مالی؛ بر روی عملکرد موثر بازارهای سرمایه در هنگام عرضه ی اولیه سهام شرکت ها را اثبات می کند. این نتیجه می تواند مورد توجه مراجع تدوین کننده استانداردهای حسابداری واقع شود تا با نگرش و بینش جدی تر نسبت به نقش محافظه کاری حسابداری در کاهش عدم تقارن اطلاعات؛ به ویژه در زمان عرضه های عمومی اولیه ی سهام؛ به تدوین استانداردها و همچنین قوانین لازم الاجرا برای شرکت های جدیدالورود به بورس اوراق بهادار بپردازند.