بررسی ژئوشیمیایی مس در سیستم پورفیری سونگون iii

از میان کانسارهای مس کانسارهای پورفیری مس به علت حجم ذخیره زیاد وکم بودن نسبی هزینه بهره برداری مورد توجه خاص قرار دارند . سونگون iii سیستمی پورفیری است که در شمالغرب کشور در بخش شمالی آذربایجان و شمالغربی اهر ودر 700 متری غرب معدن سونگونii قرار دارد . مطالعه سیالات درگیر و تغییرات جرمی بخش اعظم کار این پروژه را شامل می شود . بر اساس مطالعه سیالات درگیر سیستم مشخص گردید که این مجموعه در ارتباط با یک توده نفوذی دیوریت/گرانودیوریتی کوچک و نسبتا عمیق تشکیل شده است . حداکثر عمق این توده در زمان نفوذ حدود 5 کیلومتر تخمین زده شد . رخدادهای دگرسانی شامل مجموعه ای پتاسیک در بخش عمیق و مرکزی کمپلکس، سدیک بر روی آن و به صورت دگرسانی فیلیک حجیم و دگرسانی پروپیلیتیک به شکل پریفرال می باشد . کانیزای`ی مس هایپوژن شامل کالکوپیریت و بورنیت، با دگرسانی پتاسیک و فیلیک همراه است .اولین فاز مایع که در کمپلکس گشته است دارای شوری بالا (45 تا 55 درصد وزنی نمک اکی والان) می باشد که مستقیما از ماگمای در حال انجمادودر حرارت حدود410 تا 430 درجه سانتیگراد منتج شده است . این سیالات مسیول کانیزایی کالکوپیریت و بورنیت به مقدار ناچیز و غیر اقتصادی شده است . میزان متوسط مس در زون پتاسیک بین 01/0 تا 046/0 درصد می باشد . گردش سیالات با حرارت همگنی کمتر ]250 تا 300 درجه سانتیگراد[، غنی از کلسیم و با منشاء جوی در پیرامون مجموعه باعث نضج دگرسانی پروپیلیتیک شده است . در مراحل آخری تکامل سیستم هیدروترمال، سیالات با منشاء کاملا جوی به سیستم هجوم آورده اند . آمیختگی بین سیالات با منشا مطلق آذرین با سیالات با منشاء مطلق جوی باعث ایجاد سیالاتی با شوری 1 تا 20 درصد وزنی نمک اکی والان شده است . این کانیزایی اخیر هنوز نتوانسته نهشتی اقتصادی باشد، به طوری که میزان مس گذاشته شده در این مرحله حداکثر 33/0 درصد گزارش شده است . دگرسانی سوپرژن نیز با گسترش محدود خود نتوانسته است تمرکزی اقتصادی از مس ایجاد نماید . نهشت پایین مس در سونگون iii که بسیار مشابه سیستمهای پورفیری زایادردنیامی باشد ، تعجب برانگیزمی باشد . بنظر می رسد که دلیل این کانیزایی خاص، عمق زیاد جایگزینی توده نفوذی وترکیب بیشتردیوریت/گرانودیوریتی آن باشد . این عوامل می تواند باعث تاخیر در اشباع سیالات حاصل از مذاب نسبت به کلریدهاتاآخرین مرحله انجمادو عدم خروج کامل مس از مذاب به صورت کلرورهای مس شده باشد . در نتیجه افزایش محدود فشار در بخش های بالایی توده، سیستم شکستگی دارای دانسیته بسیار پایین بوده و درنتیجه باعث محدود شدن شدید شرایط ایجاد یک سیستم زایا و اقتصادی کانیزایی مس شده است . دلایل دیگر در ارتباط با کانیزایی محدود و غیر اقتصادی در سونگون iii می تواند عدم تنوع در توده های نفوذی، تجزیه و تخریب سولفید ها و لیچینگ مس در بخش فیلیک سیستم باشد . مطالعه تغییرات جرمی و رسم دیاگرامهای ایزوکن نشان می دهد که عناصر آلومینیوم ، آرسنیک ، فسفروکبالت در طول فرآیند دگرسانی بطور نسبی غیرمتحرک و تغییر جرم چندانی پیدا نکرده اند. فاکتورهای جرمی بدست آمده ازاین دیاگرامهانشان می دهد که جرم کلی سنگهای دگرسان شده تقریباً ثابت باقی مانده است و این فاکتورها نزدیک به 1 می باشند. در اثر دگرسانی پتاسیک سنگهای گرانودیوریتی حداکثر 1 تا 2 درصد وزنی افزایش جرم پیدا کرده اند و فرآیند دگرسانی فیلیک نیز با تغییر جرم کلی چندانی همراه نبوده است. تغییرات جرمی عمده در اثر دگرسانی پتاسیک در سنگهای گرانودیوریتی شامل افزایش مقدار پتاسیم، منیزیم ، سیلیس، و گوگرد و کاهش مقدار آهن، سدیم, کلسیم می باشد .