بررسی تاثیر مهاجرت اتباع خارجی بر روی میزان بیکاری در ایران

مهاجرت نتیجه ی عدم تعادل های اقتصادی- اجتماعی است و خود نیز می تواند منجر به تغییر در تعادل های موجود اقتصادی شود. مهاجرت بر کلیه ی فضای اقتصاد ملی اثرگذار است، اگر چه مهم ترین تأثیرات آن متوجه بازار کار می باشد. ایران یکی از مهم-ترین کشورهای مهاجرپذیر دنیا بوده و شمار بسیار زیادی پناهنده را در خود جای داده است. هم جواری ایران با کشور جنگ خیز و ناآرام افغانستان و در عین حال وجود مرز مشترک طولانی، اشتراکات زبانی و مذهبی بین دو کشور، شرایطی را فراهم نموده که اکثریت مهاجرین ایران را افاغنه تشکیل دهند. ورود این مهاجرین به بازار کار ایران در کنار عواملی چون رشد سریع جمعیت در دهه هزار و سیصد شصت و انواع مشکلات داخلی و خارجی در صحنه تولید و صادرات در سال های اخیر، بازار کار ایران را با بحران مواجه کرده است. این در حالی است که مسائل مربوط به بازار کار، خصوصاً اشتغال و بیکاری، از مهم ترین مسائل اقتصاد ایران می باشند. این مطالعه، با استفاده از داده‏های سری زمانی و روش حداقل مربعات معمولی(ols) در اقتصادسنجی، به بررسی اثرات اقتصادی حضور افاغنه در بازار کار ایران می‏پردازد. هم چنین، با استفاده از آزمون های همجمعی و علّیت گرنجری در قالب یک الگوی خود بازگشت با وقفه های توزیعی (ardl) و یک مدل تصحیح خطای برداری (vecm)، رابطه ی علّی میان متغیرهای نرخ بیکاری، متوسط دستمزد حقیقی و تعداد مهاجرین افغانی در ایران، طی سال های 1385-1355 مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج مطالعه نشان می دهند که در طول دوره مورد بررسی (1385- 1355)، حضور مهاجرین افغانی در بازار کار ایران، نرخ بیکاری کل کشور را افزایش داده است. نتایج بررسی روابط علّی نشان می دهند که در کوتاه مدت، مهاجرت افاغنه علّیت گرنجر نرخ بیکاری می باشد ولی افزایش نرخ بیکاری علّیت گرنجر مهاجرت آن ها نمی باشد. در بلندمدت یک رابط? علّیت دو طرفه میان نرخ بیکاری و تعداد مهاجرین افغانی در ایران وجود دارد. در بلندمدت رابطه ی علّیت از تعداد مهاجرین افغانی به متوسط دستمزد حقیقی کشور وجود ندارد ولی این ارتباط در جهت عکس برقرار است. در واقع، حضور گسترده ی مهاجرین افغانی در بازار کار، نرخ بیکاری ایران را در کوتاه‏مدت و بلندمدت افزایش داده، اما تأثیر معنی داری بر متوسط دستمزد حقیقی کشور نداشته است. در ضمن، در بلندمدت، مهاجرین افغانی بر عملکرد و شرایط بازار کار در ایران واکنش نشان می دهند.