دراسه مقارنه وتقابلیه عن الحرکه الدستوریه لدی محمدتقی بهار ومحمود سامی البارودی (معنیً ومبنیً)

چکیده دوران معاصر شاهد تغییرات بنیادین در دو کشور مصر و ایران بود. از مهمترین آنها جنبش مشروطیت است که در زندگی و دوران جدید این دو کشور ظهور کرد و از این حیات، دوران ادبیِ زیبایی شکل گرفت که پیش از این شاهد آن نبودند. در این میان ادیبان و شاعران نیز با وقایع زمانه و رقم زدن سرنوشت ملت خود همگام شدند. از برجسته ترین شاعران این دوره "محمود سامی بارودی" و "ملک الشعراء بهار" است که در چارچوب ادبیات تطبیقی و با بازخوانی اشعار سیاسی و اجتماعی آنان برآن شدیم بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی ضمن بازتاب جنبش مشروطه در شعرشان، موضوعات مشابه شعری و عوامل اختلاف تعبیر بین آنان را تبیین نموده، اشعار این دو شاعر معاصر را از نظر شکل و مضمون مورد بررسی قرار دهیم. به همین منظور رساله در هشت (8 ) فصل تنظیم گردیده است: فصل اول به کلیات تحقیق و فصل دوم به شرایط سیاسی و اجتماعی و فرهنگی دو کشور در دوره مورد نظر اختصاص دارد. فصل سوم و چهارم به مختصری از زندگی ادبی و شعر دو شاعر پرداخته است و فصل پنجم ادبیات تطبیقی و مکاتب مختلف آن در کشورهای مختلف را معرفی می نماید. از فصل ششم تا فصل هشتم وارد اصل موضوع شده، به موضوعات مشابه و متفاوت شعر مشروطه و ویژگی ها و صور شعری نزد دو شاعر می پردازیم. از جمله نتایجی که در این رساله حاصل شد، تشابه مضامین شعری در دیوان دو شاعر است. مانند: وحدت و همدلی، جلوه های حضور مردم و حاکمان، عدالت ورزی، درخواست مشارکت مردم، آزادی، دعوت به علم و عمل، وفاداری، فقر و فساد است. از ویژگی های مشترک بین دو شاعر ارتباط دین و سیاست و تأثیرپذیری در لفظ و معنا از قرآن کریم، تجلی مام وطن، فراخوانی تاریخ گذشته. و نیز تشابه در شکل شعری مانند انتخاب شیوه کلاسیک بیان و سبک ادبی قدیمی، وحدت موضوعی، صراحت بیان، خطاب حماسی در فخر به وطن و یاد آوری غفلت مردم، و زیبایی تصویرگری است. دو شاعر موضوعات خاصی نیز دارند که دلتنگی برای وطن، توصیف آثار باستانی مصر، به تصویر کشیدن جنگها و نیز مشورت از موضوعات ویژه شعر بارودی و توجه به زن، بیداری مردم مشرق زمین و پرداختن به اختلافات حزبی از موضوعات خاص شعر ملک الشعراء بهار است. علاوه بر این بارودی و بهار در محدوه ساختار لغوی از الفاظی مانند طبیعت، بیداری و انقلاب، حزن و اندوه، وحدت و سیاست استفاده کرده، با بهره مندی از عناصر بلاغیِ رمز و مجاز، مفهوم جدیدی به آن لغات داده، آنها را در مضامین سیاسی و اجتماعی به کار برده اند. همچنان که در صور شعری مانند تشبیه، تکرار، استفهام و امر و نهی با بهره گیری از این عناصر، سعی کرده اند مضامین سیاسی و اجتماعی را به ذهن مخاطب نزدیک تر کنند یا موضوعات را در قالب تصویری به طور غیر مستقیم برای خواننده به تصویر کشند و یا اهمیت موضوع را بیان نمایند. کلید واژه ها: ملک الشعراء بهار، ادبیات تطبیقی، جنبش مشروطه، شعر سیاسی و اجتماعی.