بررسی رابطه میان احساس شهروندی جهانی و هویت ملی در میان دانشجویان ( مطالعه موردی : دانشجویان دانشگاه تهران )

امروزه به دلیل رشد فرایندی به نام جهانی شدن ، که منجر به رشد و شکوفایی فناوری اطلاعات و هم چنین دسترسی گسترده مردم جهان ، علی الخصوص جوانان به اطلاعات و اخبار و فرهنگ های مختلف موجود در جهان شده است ، شاهد کمرنگ شدن مرزهای ملی و قراردادی کشورها هستیم. در این میان ، شهروندی شکل جدیدی به خود گرفته است ، که فارغ از مرزبندی های سیاسی و قراردادی می باشد ؛ این نوع جدید از شهروندی ،" شهروندی جهانی" نامیده می شود. بر این اساس عده ای از نظریه پردازان معتقدند که شکل گیری شهروندی جهانی منجر به تضعیف هویت ملی شده است و عده ای مخالف این مساله هستند. پرسش اصلی پایان نامه حاضر بررسی رابطه میان احساس شهروندی جهانی و هویت ملی در میان دانشجویان دانشگاه تهران است . هدف پژوهش ، بررسی میزان و چگونگی وجود احساس شهروندی جهانی و پیامدهای هویتی آن؛ و بررسی این مساله که آیا احساس شهروندی جهانی می تواند هویت ملی دانشجویان ایرانی را تحت الشعاع خود قرار دهد و آنرا تضعیف یا تقویت نماید ؛ می باشد. به منظور بررسی و تبیین این رابطه ، از ترکیبی از نظریه های عرصه عمومی جهانی چندلایه دلانتی و نظریات میلر و فکوهی استفاده نمودیم. بر اساس نظریه دلانتی ، جهان در عصر جهانی شدن دارای لایه های ارتباطی متنوع و متکثری است. این لایه های ارتباطی ، منجر به افزایش و تعدد هویت ها نیز خواهند شد. همچنین بر مبنای این نظریه ، احساس شهروندی جهانی و هویت ملی در راستای یکدیگر حرکت می کنند و افزایش احساس شهروندی جهانی منجر به کاهش هویت ملی و یا تضعیف و یا نابودی آن نخواهد شد. اما میلر معتقد است که شهروندی تنها در چارچوب دولت – ملت امکان پذیر است و شهروندی جهانی توهمی بیش نیست. هم چنین فکوهی معتقد است که ناسازگاری میان هویت های چندگانه ملی ، محلی و جهانی منجر به آسیب رساندن به انسجام اجتماعی خواهد شد. در این بررسی هویت ملی در پنج بعد اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی ، تاریخی و دینی و هم چنین احساس شهروندی جهانی در چهار بعد اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و محیطی مورد سنجش قرار گرفته اند. روش تحقیق در این پایان نامه ، پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات ، پرسشنامه می باشد. جامعه آماری پژوهش دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه تهران ، می باشند در چهار گروه فنی- مهندسی ، علوم پایه ، علوم انسانی و اجتماعی و هنر بوده است . که از این میان 360 نفر به عنوان نمونه تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری غیراحتمالی سهمیه ای ، انتخاب شده اند . یافته های حاصل از این تحقیق نشان می دهد که در مجموع میان احساس شهروندی جهانی و هویت ملی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد ؛ هرچند در بررسی روابط میان ابعاد احساس شهروندی جهانی و احساس شهروندی جهانی ، بعد اقتصادی احساس شهروندی جهانی با بعد دینی هویت ملی رابطه ای معکوس را نشان می دهد. هم چنین میان بعد فرهنگی احساس شهروندی جهانی و هویت ملی رابطه معکوس مشاهده گردید. در تحلیل رگرسیون چندمتغیره ، 38 % از تغییرات هویت ملی توسط متغیرهای مستقل تبیین می شوند. کلمات کلیدی: جهانی شدن ، احساس شهروندی جهانی ، هویت ملی