مطالعه تطبیقی کیفیت زندگی در محلات شهر مشهد

در چند دهه اخیر موضوع کیفیت زندگی شهری توجه بسیاری از محققین در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری را به خود جلب کرده است. این توجه ناشی از اهمیت این مطالعات در ارزیابی مناطق کم برخوردار و میزان توفیق سیاست های اجرا شده در این رابطه است. شایان ذکر است بسیاری از این مطالعات در مقیاس کشوری و یا شهری انجام شده است که طبیعتا بسیاری از جزئیات مربوط به مقیاسهای کوچکتر را منعکس نمی کند. همچنین ارتباط بین ارزیابی عینی و ذهنی کیفیت زندگی به خوبی شناخته شده نیست. در پژوهش حاضر کیفیت زندگی شهری در منطقه یک شهر مشهد و نحوه توزیع امتیاز آن در سطح محلات 11 گانه آن با استفاده توام از شاخصهای عینی و ذهنی مورد ارزیابی قرار گرفته است. اطلاعات جمع آوری شده در این تحقیق شامل پرسشنامه توزیع شده بین شهروندان محلات و دیگر داده های مکانی است. در ادامه از تحلیل های آماری و gis برای ارزیابی میزان تاثیر مولفه های ذهنی و عینی کیفیت زندگی و سنجش رابطه بین آنها و در نهایت پیشنهاد یک مدل ارزیابی بهره برداری شده است. از بین هشت مولفه اصلی کیفیت زندگی شناسایی شده بر اساس سوابق پژوهشی و نظرات متخصصین ، به جز دو مولفه مسکن و درآمد در بقیه مولفه ها رضایت نسبی در مقیاس منطقه وجود دارد که در این میان مولفه های روابط اجتماعی، امنیت و محوطه محله مسکونی رضایت بیشتری را به خود جلب کرده است همچنین نتایج حاکی از رضایت نسبی شهروندان در سطح منطقه به غیر از محلات ارشاد، آبکوه و سعدآباد است و در مقابل، رضایتمندی در محلات بهشت و راهنمایی در بالاترین سطح قرار دارد. همگنی محلات در سطح منطقه از نظر ارزیابی کیفیت زندگی ذهنی با استفاده از ضریب تغییر سنجیده شده است. نتایج نشان می دهد که در محلات سجاد، راهنمایی و بهشت که میانگین امتیاز بالاتر بوده است، ارزیابی افراد از کیفیت زندگی نیز همگن تر است. نتایج حاصل از ترکیب امتیازات کیفیت زندگی ذهنی و عینی در سطح منطقه منتج به معرفی چهار وضعیت مرفه، محروم، سازگار و ناهنجار برای هر محله می شود. بدین ترتیب می توان گفت ارزیابی کیفیت زندگی به تفکیک عینی و ذهنی الزاما در هر محله شرایط یکسانی را منعکس نمی کند. در نهایت انتظار می رود نتایج حاصل از این تحقیق برای طراحی مطالعات کیفیت زندگی شهری در آینده علی الخصوص در شهر مشهد موثر و راهگشا باشد.