بررسی رابطه کاربری فیسبوک با سرمایه ی اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه تهران

در پژوهش حاضر رابطه کاربری شبکه اجتماعی مجازی فیس بوک و سرمایه ی اجتماعی مورد آزمون قرار گرفته است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تفاوت میزان سرمایه ی اجتماعی در میان کاربران و غیر کاربران است. همچنین به دنبال بررسی عوامل موثر در شبکه اجتماعی مجازی فیس بوک است که میزان سرمایه ی اجتماعی کاربران را تحت تأثیر قرار می دهد. بدین منظور از آرای نظریه پردازان سرمایه ی اجتماعی از جمله بوردیو، پاتنام، کلمن، فوکویاما، لین و نظریه شکاف ساختاری برت استفاده نمودیم. به علاوه از نظریات شبکه اجتماعی و نیز آرای آرمانگرایان، مکمل گرایان و غیرآرمانگرایان در خصوص ارتباط اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی بهره بردیم. این پژوهش با روش پیمایش و با تکنیک پرسشنامه انجام شده است و جامعه آماری آن را دانشجویان دانشگاه تهران تشکیل می دهند. حجم نمونه 336 نفر است که با روش نمونه گیری خوشه ای متناسب با حجم انتخاب گردیده است. ابعاد کمی(تعداد شبکه های اجتماعی مجازی عضو، میزان استفاده از فیس بوک، مدت زمان عضویت در فیس بوک، اندازه شبکه فیس بوک) و کیفی (تنوع استفاده از فیس بوک، تنوع انگیزه عضویت در فیس بوک، تیپ استفاده از فیس بوک) و تنظیمات حریم خصوصی افراد در شبکه فیس بوک با سرمایه ی اجتماعی و ابعاد آن مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین سلامت روان با دو بعد عزت نفس و رضایت از زندگی به عنوان متغیر میانی در تحقیق حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که میزان سرمایه ی اجتماعی کاربران فیس بوک در مقایسه با غیر کاربران آن، بیشتر است. لازم به ذکر است که این مورد در رابطه با شاخص اعتماد و حمایت اجتماعی صدق نمی کند به این معنا که میزان حمایت و اعتماد غیر کاربران فیس بوک از کاربران آن بیشتر است. همچنین، تعداد شبکه های اجتماعی مجازی عضو، تنوع استفاده از فیس بوک و انگیزه عضویت در فیس بوک با میزان سرمایه ی اجتماعی کاربران رابطه مثبت و معنادار دارد. نتایج توصیفی تحقیق بیانگر افزایش میزان روابط افراد بر اثر استفاده از فیس بوک است. البته تعداد زیادی نیز گزارش کرده اند که فیس بوک در روابط آنان در دنیای واقعی تغییری ایجاد نکرده است. که این یافته با نظر آرمانگرایان و مکمل گرایان در رابطه با افزایش میزان روابط و سرمایه ی اجتماعی افراد در اثر استفاده از فیس بوک صدق می کند. نتایج تحلیل چند متغیره رگرسیونی نیز حکایت از آن دارد که از میان متغیرهای مورد بررسی، مهم ترین عامل تأثیرگذار بر سرمایه ی اجتماعی، اندازه شبکه فیس بوک آنهاست. بعد از آن به ترتیب تنوع استفاده از فیس بوک، سلامت روان، تنظیمات حریم خصوصی و میزان استفاده از فیس بوک و تعداد شبکه های اجتماعی مجازی عضو، دارای بیشترین تأثیر بر سرمایه ی اجتماعی هستند. لازم به ذکر است که نتایج حاکی از آن است که با افزایش میزان استفاده از فیس بوک، سرمایه ی اجتماعی دانشجویان کاهش می یابد. در عوض تنوع استفاده از فیس بوک، با سرمایه ی اجتماعی رابطه مثبت و معنادار دارد.