تأثیر اندام های مختلف روی برخی از مواد ثانویه در اکوتیپ های مختلف عناب (zizyphus jujuba mill) در استان گلستان

درخت عناب بومی فلات ایران با نام علمی zizyphus jujuba millاز تیره rhamnaceae می-باشد که بدلیل دارا بودن ترکیبات فلاونوئیدی برای مقابله با ویروس ها و سلول های سرطانی استفاده می شود و منبعی غنی از ویتامین ث می باشد. این تحقیق صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در 9 اکوتیپ شامل کلاله، گنبد، سفیدچشمه، سیدکلاته، تیلان، معصوم آباد، روشن آباد، تخشی محله و لمسک از گونه عناب در استان گلستان را مورد بررسی قرار داده است که در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دانشکده تولیدات گیاهی گرگان انجام شد. متغیرهای اندازه گیری شده شامل طول و قطر میوه و هسته، طول و عرض برگ، طول شاخساره، طول خار و دمبرگ، وزن تر و خشک هسته و میوه، ویتامین ث، ، اسیدیته، ph ، درصد بریکس (tss)، فنول کل، محتوای فلاونوئیدی ، کامفرل، کوئرستین و روتین بوده است. تجزیه کلاستر بر اساس صفات بیوشیمی میوه، بیوشیمی برگ، کمی برگ، کمی و کیفی میوه اکوتیپ های مطالعه شده به ترتیب به 3، 2، 4 و 4 گروه مجزا تقسیم کرد که نشان دهنده تنوع بالایی در اکوتیپ ها بود. نتایج نشان داد خصوصیات مورفولوژیکی (طول و عرض برگ، طول شاخساره و خار و دمبرگ) در سطح 1 درصد معنی دار بوده است. همچنین خصوصیات کمی میوه شامل طول و قطر میوه و هسته در سطح 1 درصد معنی دار شده است. بیشترین درصد وزن خشک میوه (69/9 گرم) در اکوتیپ گنبد و کمترین (63/2 گرم) در کلاله تولید شده است. میزان ویتامین ث در سطح 1 درصد معنی دار شد به طوریکه بیشترین میزان آن (21/284 گرم در 100 گرم وزن تر) مربوط به اکوتیپ لمسک و کمترین (35/40 گرم در 100 گرم وزن تر) مربوط به اکوتیپ تخشی محله بدست آمد. میزان کوئرستین، کامفرول و روتین نیز در سطح 1 درصد معنی دار شد و بیشترین میزان کوئرستین آگلیکون، روتین (کوئرستین گلیکوزید)، کامفرول آگلیکون و کامفرول گلیکوزید (به ترتیب 0164/0، 805/0، 329/0 و 551/1) در برگ اکوتیپ های گنبد، کلاله، گنبد و رامیان بدست آمد. بر اساس داده های حاصله به نظر می رسد که عناب در مناطق مورد مطالعه چه از نظر درون گروهی و چه از نظر برون گروهی دارای تنوع بالایی بوده و لازم است که در این مورد بویژه در زمینه سلکسیون و برنامه های اصلاحی تحقیقات بیشتری صورت گیرد. واژه های کلیدی: اکوتیپ، روتین، کامفرول، کوئرستین، عناب، گلستان