مطالعه کارکرد علم ارگونومی در روند طراحی و ساخت اشیا صنایع دستی (ظروف غذاخوری)

چکیده: در گستره هنر، صنایع دستی جزء هنرهای کاربردی می باشد و آنچه مقوله صنایع دستی را از هنرهای دیگر متمایز می سازد، هدف کاربردی محصولات آن است که مورد استفاده آن بیش از یک تزیین ساده می باشد. پس از انقلاب صنعتی نقش کاربردی صنایع دستی کاهش یافته و به صورت یک کالای تزیینی مورد توجه قرار گرفته است. چراکه این تغییر جایگاه، مستلزم نگاه تازه ای به صنایع دستی می شود. یکی از مشکلاتی که منجر به بروز شرایط نامطلوبی در حیطه صنایع دستی امروز شده طراحی نامناسب و غیراصولی محصولات آن است. ارگونومی علمی است که برای حل مشکلات طراحی در هر حیطه ای می تواند کارساز باشد. هدف از این پژوهش، ترویج به کارگیری علم ارگونومی در روند طراحی اشیا صنایع دستی می باشد و روش تحقیق به کاررفته بر مبنای هدف، از نوع بنیادی بوده و بر اساس ماهیت، به روش تحلیلی- توصیفی انجام شده و روش گردآوری اطلاعات تحقیق به صورت میدانی (مشاهده و مصاحبه) وکتابخانه ای می باشد. در این تحقیق، شاخصه های علم ارگونومی، به عنوان معیار اساسی در روند طراحی و ساخت ظروف غذاخوری هزاره سوم ق.م درنظر گرفته شده و مورد بررسی قرارمی گیرد. لذا برای دستیابی به اهداف مذکور به تحلیل و بررسی ظروف سه منطقه گورستان قیطریه، تپه حصار و گوهرتپه پرداخته شد و درمجموع 230 نمونه ظروف غذاخوری، براساس اصول ارگونومی مربوط به ظروف، مورد ارزیابی قرار گرفته شد. پس از طی فرایند تحلیل و جمع بندی، نتایج حاصله نشان داد که در طراحی اولیه و ساخت 95 درصد از این ظروف، ابعاد و اندازه های بدن درنظر گرفته می شده و این نتیجه حاکی از این است که بشر پیش از تاریخ، از دانش ارگونومی نه به شکل علم امروزی، بلکه به صورت تجربی کاملاً آگاهی داشته است. ازاین رو، این ظروف طی سالیان متوالی ویژگی ها وخصوصیاتی را بنا به کاربردشان کسب نمودند یا از دست داده اند، که آن ها را به یک شی مطلوب و ماندگار تبدیل کرده است.