ارزیابی احتمال وقوع و محاسبه میزان خطر آتش سوزی در عرصه های طبیعی استان لرستان

مدیریت منابع طبیعی و به طور خاص مدیریت جنگل، به دلیل نقش مهم جنگل در برقراری تعادل اکولوژیک در کره زمین، جزء مدیریت های مهم و تأثیر گذار در دنیا محسوب می گردد. امروزه میزان سطح جنگل به عنوان شاخصی از توسعه یافتگی از درجه اهمیت بالایی برخوردار است و مدیریت صحیح برای حفظ و ارتقاء کمیت و کیفیت جنگل ها بسیار ضروری است. در لرستان حدود دو میلیون و یکصد هزار هکتار جنگل وجود دارد که این میزان معادل 20 درصد جنگل های زاگرس می باشد اگرچه این جنگل ها از نظر اقتصادی ارزش بالایی ندارند اما تعدیل آب و هوا، حفظ خاک و جنبه های حفاظتی جنگل ها بسیار حیاتی و مهم است. آتش سوزی یکی از مهم ترین عوامل مخرب در مناطق طبیعی محسوب شده و همواره این اکوسیستم حیاتی را مورد تهدید قرار می دهد. پیش بینی احتمال وقوع آتش و تعیین درجه خطر مناطق می تواند ما را در اطفاء حریق و عملیات پیشگیرانه و مدیریت بهتر یاری نماید. در این مطالعه ابتدا مناطق آتش سوزی شده عرصه های طبیعی استان با کمک gps برداشت شدند و سپس به محیط نرم افزار arcgisانتقال و نقشه پراکنش آتش سوزی عرصه های طبیعی استان تهیه گردید. برای تعیین الگوی پراکنش نقاط از سه روش کوادرات، نزدیکترین همسایه و k رایپلی و برای تعیین مناطق پرخطر از روش کرنل استفاده شد. در ادامه فاکتور های تأثیرگذار بر آتش سوزی مانند عامل (پوشش گیاهی، توپوگرافی و عوامل انسانی و اقلیمی) مشخص و هر یک از آن ها به عنوان یک لایه اطلاعاتی در محیط gis رقومی شده و به منظور تحلیل های مربوط به روش های منطق فازی و تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردیدند. تحلیل های مربوط به روش منطق فازی پس از تعیین توابع عضویت لایه ها با استفاده از نرم افزار ilwis انجام شد در این مطالعه از 3 تابع عضویت مثلثی، ذوزنقه ای و s شکل استفاده شد جهت ترکیب کلاسه های لایه های ورودی از عمل and استفاده شد و برای تهیه لایه خروجی از 5 عملگر اشتراک ، اجتماع، جمع فازی، ضرب و گاما استفاده شد. در نهایت با انتخاب شهرستان کوهدشت به عنوان نمونه ارتباط خطر آتش سوزی با عوامل اقتصادی-اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج آنالیز الگوی پراکنش نقاط در هر سه روش، وجود الگوی کپه ای را تأیید می کند. با توجه به اینکه روش k رایپلی تصویر بهتری از الگوی نقاط در مقیاس های مختلف نشان می دهد، نتایج نشان داد که استفاده از این روش نسبت به دو روش دیگر در تعیین الگوی پراکنش نقاط آتش سوزی برتری دارد. نتایج حاصل از پهنه بندی به روش ahp یک نقشه با 4 طبقه خطر کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد می باشد. نتایج حاصل از پهنه بندی با روش فازی نیز نشان داد که عملگر گاما 9/0 نسبت به بقیه عملگرها برای تهیه نقشه خطر آتش سوزی مناسب تر است همچنین نتایج مقایسه دو روش ahp و منطق فازی نشان داد که روش منطق فازی انعطاف پذیری بیش تری در تهیه نقشه خطر دارد