برآورد میزان سمیت تدخینی برخی فرمولاسیون های دارویی، به عنوان حشره کش های گیاهی، علیه سوسک توتون،(lasioderma serricorne (f.) (col., anobiidae

سوسک توتون، lasioderma serricorne، یکی از مهم‏ترین آفات محصولات انباری در سراسر جهان به ویژه مناطق گرمسیر می‏باشد. برای کنترل این آفت در انبارها، از سموم تدخینی مرسوم استفاده می شود. کاربرد این گونه سموم علاوه بر ایجاد مشکلات بهداشتی برای مجریان عملیات تدخین، آثار سوء زیست‏محیطی را نیز در پی دارد. امروزه محققان برای یافتن جایگزینی برای سموم شیمیایی پرخطر، به بررسی مواد زیست منشا مانند اسانس‏ها و عصاره‏های گیاهان روی آورده‏اند. در تحقیق حاضر، سمیت تنفسی شش فرمولاسیون دارویی حاوی اسانس‏های گیاهانی که خاصیت حشره‏کشی آن ها پیش تر مورد تایید قرار گرفته است (به نام های تجاری منتول، گاسترولیت، توسیوین، فِنِلین، رزماری و مایکودرم)، روی سوسک توتون مورد مطالعه قرار گرفت. پس از انجام آزمایش‏های مقدماتی تعیین دز، برای هر یک از فرمولاسیون‏ها پنج غلظت نهایی تعیین شد. آزمایش‏های زیست سنجی برای هر یک از غلظت‏ها در پنج تکرار به همراه یک تیمار شاهد انجام شدند. نتایج نشان دادند که این فرمولاسیون ها همانند اسانس ها و عصاره های گیاهی مشابه خود دارای اثر حشره کشی خوبی بودند. از میان شش فرمولاسیون دارویی، منتول با lc50 برابر با 93/784 میکرولیتر بر لیتر هوا کم‏ترین تاثیر و مایکودرم و رزماری با lc50 های به ترتیب برابر با 29/275 و 35/277 میکرولیتر بر لیتر هوا بیش‏ترین تاثیر را روی حشرات کامل سوسک توتون دارا بودند. فنلین با lc50 برابر با 78/289 میکرولیتر بر لیتر هوا پس از مایکودرم و رزماری قرار گرفت. توسیوین و گاسترولیت نیز با lc50 های به ترتیب برابر با 43/329 و 43/333 میکرولیتر بر لیتر هوا در مقایسه با مایکودرم، رزماری و فنلین اثر حشره کشی کم تری داشتند. نتایج بررسی حاضر، پتانسیل خوب این فرمولاسیون های دارویی را در کنترل سوسک توتون و احتمالا سایر آفات انباری نشان دادند. تهیه ی فرمولاسیون های حشره کش از اسانس های گیاهی می تواند با افزایش کارایی این اسانس ها، گامی در جهت رسیدن به این هدف باشد. واژه‏های کلیدی: سوسک توتون، lasioderma serricorne، فرمولاسیون‏های دارویی، سمیت تنفسی.